توپاز

واژه ای سانسکریتی به معنی آتش که به عنوان یک سنگ سخت و نیمه قیمتی شناخته می شود. سنگی با رنگبندی گوناگون که اغلب به رنگ شیری روشن یافت می شود اما رنگ طلایی و زرد آن نیز در طبیعت وجود دارد. توپاز از مدت ها پیش تاکنون به عنوان سنگی قیمتی و با ارزش شناخته می شده است.

بسیاری از تمدن های باستانی معتقد بودند که توپاز توسط خورشید لمس شده است و به رنگ زرد در آمده است. در توصیف باغ عدن در کتاب مقدس چندین بار به نام آن اشاره شده است. مصری‌ها سنگ‌ توپاز را سمبل‌ خورشید می‌دانند، یونانیان باستان بر این اعتقاد بودند که این سنگ باطل‌کننده سحر و جادوست. رومیان اعتقاد داشتند که این سنگ افزایش‌دهنده هوش و وفاداری است و برای درمان خونریزی و آسم نیز از آن استفاده می‌کردند. در برزیل توپاز به سمبل دندانپزشکان تبدیل شده است.

برای مدت طولانی مردم به توپاز به عنوان سنگ قیمتی زرد رنگ می نگریستند اما با شروع مطالعات اختصاصی در مورد توپاز دانشمندان متوجه شدند که توپاز به رنگ های قرمز، آبی و حتی چند رنگ دیگر نیز قابل مشاهده است معادن این سنگ در کشورهای‌ سریلانکا، برزیل، مکزیک، آمریکا، برمه، استرالیا، ژاپن، روسیه‌، ایرلند شمالی‌ و حتی در کشور خودمان نیز وجود دارد.

ترکیب شیمیایی این سنگ آلومينيوم فلور و سیلیکات بوده و امکان سنتز مصنوعی آن نیز وجود دارد. سنگ توپاز گوهری شفاف تا نیمه شفاف با جلای شیشه ای می باشد. این گوهر دارای ناخالصی های کریستالی و گاه به شکل ستاره دنباله دار است. نحوه تشکیل توپاز بیشتر بدین صورت است که در مراحل آخر سرد شدن ماگما تشکیل می شود و تبلور می یابد و اکثرا با کانیهای تورمالین، کاسیتریت، آپاتیت، فلئورین و بریل همراه است. بستر رودخانه ها، ریولیت ها و سنگهای پگماتیت دانه درشت می توانند حاوی بلور های این گوهر باشند. این کانی را که جواهر شناسان مردم عادی با اسم آن بخوبی آشنایی دارند اغلب با سیترین (نوعی کوارتز) و یا محصولات سنتز شده و شیشه اشتباه می گیرند. درواقع سیترین نوعی کوارتز و از خانواده آمیتیست است که با حرارت زیاد تبدیل به رنگ زرد در می آید و به غلط توپاز طلایی نامیده می شود. به همین دلیل برای تمایز آن گاهی آنرا "توپاز گرانبها” می خوانند.