ماشین آلات نیمه سنگین ریلی

پس از کسب تجربه‌های موفق طراحی و ساخت بوژی‌های لکوموتیو باری و مسافری و به‌دنبال درخواست شرکت‌های بهره‌بردار قطار شهری، پروژه طراحی و ساخت بوژی مترو قطار شهری تهران در شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا آغاز شد. در این پروژه چند تیپ بوژی قطار مترو طراحی و ساخته و تست شده است.

با توجه به نیاز کلانشهرهای کشور به واگن مترو، پروژه طراحی و بومیسازی قطارهای مترو در دستور کار شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا قرار گرفت. هدف از اجرای این پروژه، استفاده حداکثری از توانمندی کارشناسان و سازندگان داخلی و همچنین ایجاد نوعی زنجیره تأمین مناسب است. در این پروژه، شرکتهای معتبر خارجی بهعنوان مشاور و همکار با گروه مپنا همکاری می‌کنند. با اجرای این پروژه در کشور، علاوهبر استفاده کامل از کلیه ظرفیتهای بالقوه سازندگان داخلی، وابستگی کشور به این محصول استراتژیک، بهمیزان قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت.

به‌دنبال نیاز قطار شهری مشهد به توسعه ناوگان خط 1 این شهر و توانایی شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا در طراحی و ساخت ناوگان مشابه، گروه مپنا اقدام به طراحی و ساخت 70 دستگاه واگن قطار سبک شهری کرده است. در این پروژه علاوه‌بر بهره‌گیری از توان داخلی، برخی بهبودها و تغییرات مطابق درخواست و تجربه مشتری در مشخصات فنی این قطار اجرا می‌شود. این قطار از شبکه برق بالاسری 750 ولت DC تغذیه می‌کند. و هر رام آن متشکل از سه واگن است و طول آن مجموعاً 30 متر است.

مجموعه کابین الکتریکال بخش اصلی سیستم برق لکوموتیو است و با توجه به پیچیدگی و حساسیت آن، نیاز به انجام تعمیرات دوره‌ای دارد. در صورت بروز خرابی پیش‌بینی نشده هزینه بالایی به جهت سرد شدن لکوموتیو، به سیستم حمل و نقل ریلی وارد می‌شود. کابین الکتریکال موردنظر با ساختار ماجولار این مشکل را برطرف می‌کند و با جدا کردن آن جهت انجام تعمیرات و یا عیب‌یابی و جایگزین کردن کابینی دیگر، مانع از سرد شدن لکوموتیو می‌شود. در این پروژه مجموعه کابین الکتریکال با مشخصاتی معادل و مشابه آنچه در لکوموتیو اصلی آلستوم بکار رفته است، تولید می‌شود که قابلیت جایگزینی در لکوموتیوهای آلستوم را دارد و در لکوموتیو Map30 نیز استفاده می‌شود.

پروژه طراحی و ساخت بوژی لکوموتیو MAP24، توسط شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا در سال 1393 آغاز شد. فرآیندهای طراحی این پروژه با همکاری و مشاوره شرکت “PROSE” از کشور سوئیس اجرا شده است و بهینهسازی دینامیکی بهمنظور بهبود عملکرد دینامیکی بوژی، بر اساس استانداردهای EN 14363 و UIC 518، صورت گرفته است. گهواره و فریم بوژی در شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا مطابق استاندارد EN 13749 و با تغییر فرآیند ساخت از ریختگری به جوشکاری طراحی شده است. این بوژی به صورت یک پلتفرم مجزا و مستقل طراحی شده و در لکوموتیوهای گوناگون با بار محوری 21.5 تن با سرعتی بالغ بر 105 km/h مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با توجه به تنوع کالاهایی که در حمل و نقل ریلی جابجا میشوند، طراحی و ساخت این نوع واگنها از نظر شکل ظاهری و مشخصات فنی متفاوت است. در حال حاضر توانمندی طراحی و ساخت انواع واگنهای باری مورد نیاز مشتریان داخلی در شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا ایجاد شده و یک نمونه واگن کفی دو محوره قادر به حمل یک کانتینر 40 فوت مکعب، دو کانتینر 20 فوت مکعب و یا یک کانتینر 20 فوت مکعب نیز ساخته شده است.ادغام کارخانجات واگن پارس با شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا، امکان فعالیت در حوزه ساخت واگن را برای گروه مپنا فراهم کرده است. شرکت واگن پارس با بیش از سه دهه قدمت به عنوان نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکننده انواع واگن‌های باری، مسافری، لکوموتیو، ترن‌ست و مترو و انواع بوژی در ایران شناخته می‌شود. این شرکت تاکنون بیش از 2000 دستگاه انواع واگن‌های باری و مسافری و بوژی به کشورهای مختلف صادر کرده است و تولید انواع واگن‌های باری و مسافری را طبق دستورالعمل های UIC به سرانجام رسانده و با شرکت‌های مطرح بین‌المللی همکاری کرده است. 

لکوموتیوهای تونلی جهت تأمین نیروی کشش بالا برای جابهجایی واگنهای حمل مواد و تجهیزات در ساخت تونلهای مترو و انتقال آب مورد استفاده قرار میگیرند. در مقایسه با خطوط راه آهن که بیشترین شیب مسیر کمتر از 3 درصد است، در خطوط تونلهای مترو شیب مسیر تا بیش از 5 درصد میرسد و در نتیجه از نقطه نظر طراحی این لکوموتیوها از دو جنبه تامین نیروی کشش و نیروی ترمزی از شرایط ویژه‌ای برخوردار هستند. همچنین به لحاظ ابعادی، با توجه به محدودیت‌های فضایی داخل تونل، لکوموتیو باید با ابعادی کوچک طراحی شود تا امکان سیر بدون برخورد با دیوارههای تونل و عبور از قوس‌های با شعاع 40 متر را فراهم کند. طراحی و ساخت لکوموتیو تونلی با ایده اولیه کارشناسان مهندسی شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا و به دنبال اعلام نیاز مشتریان این لکوموتیو شکل گرفته و کلیه فرآیندهای طراحی، بهینه‌سازی، تست و بهرهبرداری از آن توسط تیم مهندسی شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا انجام شده است. همچنین سیستم کنترل این لکوموتیوها با برند مپنا ثبت اختراع شده است. این لکوموتیوها علاوه بر خطوط مترو در تونلهای انتقال آب نیز کاربرد دارند.

با در نظر گرفتن نیاز راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به لکوموتیو مانوری، شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا پروژه طراحی، مهندسی و نمونه‌سازی این لکوموتیو را توسط متخصصان و مهندسان داخلی آغاز کرده است. در حال حاضر شرکت مپنا در حال اتمام طراحی مفهومی این پروژه است.لکوموتیو MAP06 لکوموتیو چهار محوره و دارای دو بوژی است. از ویژگی‌های ساخت این لکوموتیو قابلیت افزایش وزن بنا به درخواست مشتری است. در ساخت این لکوموتیو از نیروی بومی استفاده می‌شود و با داخلی‌سازی اجزا و قطعات و بهره‌گیری از سیستم کنترل ساخت داخل گامی در جهت بومی‌سازی صنعت ریلی کشور برداشته می‌شود. لکوموتیو MAP06 در خطوط مترو شهری و شبکه ریلی کشور به بهره‌برداری می‌رسد. 

شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا با تکیه بر تجربه‌ای که طی ساخت و تولید لکوموتیو باری MAP24 کسب کرده است و طبق توافق‌های پیشین با راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، پروژه طراحی و ساخت لکوموتیو باری MAP30 با توان 4000 اسب بخار را در دستور کار قرار داده است. در طراحی و ساخت این لکوموتیو از نیرو و دانش داخلی استفاده می‌شود و بنابراین وابستگی به خارج کاهش پیدا می‌کند.بهره‌گیری از سیستم کنترل کشش AC، قدرت و نیرو کشش پیسوته بالا و توانایی حمل بار با ظرفیت بالا از ویژگی های مهم این لکوموتیو هستند. همچنین لکوموتیو MAP30 توانایی سازگای با بدترین شرایط هوایی کشور را دارد و در مقابل تغییرات جوی شدید مقاوم است. ساخت این لکوموتیو قدرت رقابت‌پذیری شرکت ساخت و مهندسی لکوموتیو مپنا را افزایش می‌دهد و به تقویت ناوگان ریلی کشور کمک می‌رساند. 

پروژه لکوموتیو ایران سفیر همزمان با شروع فعالیت شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا آغاز شد و مهندسی، تامین و ساخت 150 دستگاه لکوموتیو دیزل الکتریک به واسطه انتقال دانش فنی از شرکت زیمنس در همان ابتدای کار این شرکت کلید خورد. مراحل جوشکاری، ماشینکاری، رنگ، اندازه‌گیری دقیق و تست بار این پروژه که از تکنولوژی‌های پیشرفته این صنعت هستند در داخل و توسط متخصصان ایرانی انجام شدند. تولید انبوه این لکوموتیو با استفاده از زنجیره تامین داخلی و بین‌المللی با موفقیت به پایان رسیده است. لوكوموتيوهای ايران سفير به دليل مجهز بودن به سيستم ترمزEP ، مجهز بودن به سامانۀ تأمين برق قطار، برخورداری از حداکثر سرعت 160 کیلومتر بر ساعت و سیستم کنترل پیشرفته SIBAS-32 از پیشرفته‌ترین لوکوموتیوهای دیزل الکتریک مسافری جهان به شمار می‌روند.صد و پنجاه دستگاه لوکوموتیو ایران سفیر به راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران تحویل داده شده که سهم مهمی در نوسازی ناوگان ریلی مسافری ایران داشته است. در حال حاضر بیشتر قطارهای مسافری کشور به‌ویژه در محور پرتردد تهران-مشهد با لوکوموتیوهای ایران سفیر جابه‌جا می‌شوند. 

لکوموتیو MAP24 که در سال 1395 از آن رونمایی شد، یکی از مهم‌ترین تولیدات شرکت طراحی و ساخت لکوموتیو مپنا است که توسط مهندسان و متخصصان ایرانی طراحی و تولید شده است. این لکوموتیو اولین لکوموتیو باری است که مالکیت طراحی و فرایندهای تأمین آن در اختیار یک شرکت ایرانی است، و زنجیره تأمین آن بر اساس برنامه‌ریزی‌های شرکت ایرانی شکل می‌گیرد. تا پیش از این، عملکرد شرکت‌های ایرانی در این حوزه، منحصر به مونتاژ و بهره‌برداری بود.لکوموتیو MAP24 لکوموتیوی با قدرت ۳۳۰۰ اسب است و از نظر کیفیت با لکوموتیوهای وارداتی برابری می‌کند. نگهداری و تعمیر این دستگاه در داخل انجام می‌شود و بدین ترتیب از هزینه‌های هنگفت واردات قطعات خارجی کاسته می‌شود. از آن‌جا که لکوموتیو ماشینی گران‌قیمت است، چنین امتیازی امکانات بیشتری برای نگه‌داری و تعمیر آن فراهم می‌کند. یکی دیگر از نکات متمایزکننده این دستگاه از دستگاه‌های مشابه، طراحی فضای باز کابین راننده و امکان کاربری آسان برای راننده و سایر کارکنان است.تاکنون ۲۰ دستگاه لکوموتیو MAP24 وارد خط ریلی کشور شده و پنج دستگاه دیگر در حال آماده‌سازی برای بهره‌برداری است. تعداد 10 دستگاه از این لکوموتیوها به شرکت‌های خصوصی واگذار شده است. در حال حاضر، قرارداد ساخت سی و پنج دستگاه دیگر MAP24 میان شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا و شرکت چند وجهی مپنا امضا شده است که طبق زمان‌بندی توافق شده تحویل خواهد شد.