یاتاقان

یاتاقان

یکی از صدها قطعه‌ای که در ساخت ماشین آلات و ابزار صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد یاتاقان است. یاتاقان‌ها کاربرد وسیعی در همه‌ ماشین آلات مکانیکی کارخانه‌ای و صنعتی دارد. در هر وسیله‌ای که قابلیت حرکت و چرخش دارد، یاتاقان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کار یاتاقان

حرکت دو قطعه فلزی را روی هم به صورتی که بین دو قطعه هیچ قطعه تسهیل کننده حرکتی قرار نگرفته باشد. این دو قطعه در زمان کوتاهی در اثر حرارت ایجاد شده و اصطکاک، دچار خوردگی و یا شکست می‌شوند. کارایی اصلی یاتاقان‌ها درست در همین شرایط است. یاتاقان و انواع زیرمجموعه آن، از جمله بلبرینگ‌ها و رولبرینگ‌ها ساخته شدند تا اصطکاک بین قطعات سیستم‌های مکانیکی به حداقل برسد و غلتک‌های موجود در یاتاقان‌ها، حرکت قطعات نسبت به هم را تسهیل کنند. همچنین مانع ایجاد لرزش قطعات مکانیکی و ایجاد سرو صدای ناشی از انتقال نیرو قطعات به هم باشند.

کاربرد دیگر یاتاقان نگهداری محکم قطعات در کنار هم است. یاتاقان‌ها معمولا شامل دو حلقه و ساچمه در اندازه‌ها و انواع مختلف هستند که با توجه به شکل ظاهری، کاربردهای مختلفی دارند. این ساچمه‌ها در داخل حلقه قرار می‌گیرند و با غلتیدن بین دو قطعه، باعث تسهیل حرکات قطعات می‌شوند. بلبرینگ‌ها زیرمجموعه‌ای از یاتاقان‌ها هستند.

انواع یاتاقان:

• اتاقان لغزشی
• یاتاقان غلتشی

یاتاقان لغزشی را می‌توان تکیه گاهی برای قسمت های چرخنده در جهت های شعاعی و محوری تعریف کرد. این قسمت ها بین حلقه های یاتاقان و به صورت مماس با آن قرار دارند.

یاتاقن غلتشی از دو عدد ریگ و چند ساچمه تشکیل شده است. این ریگ و ساچمه ها بین حلقه ها و به شکل مماس قرار گرفته اند. این نوع از یاتاقان از یک قفس ساخته شده است که صفحه های موازی برنجی و یا پلاستیکی دارد که هدف از قرار گرفتن آن ها جدا کردن ساچمه هاست.

به طور کلی یاتاقان شامل دو زیر مجموعه بلبرینگ‌ و رولبرینگ‌ است. تفاوت آنها در شکل ظاهری آن‌ها باعث ایجاد تمایز در کاربردهای انواع مختلف یاتاقان می‌شود. اگر یاتاقان دارای ساچمه‌های گرد و به شکل توپ بود، یاتاقان از نوع بلبرینگ است؛ اما اگر ساچمه‌های موجود در حلقه دارای اشکال مختلفی مانند سوزنی یا استوانه‌ای، مخروطی و… بود یاتاقان از نوع رولبرینگ است.