خازن کمپرسور کولر گازی چیست؟ + بررسی کامل

خازن کمپرسور کولر گازی را می‌توان یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین اجزای این محصولات دانست که نقشی بسیار پررنگ و حیاتی در ساختار آن دارد. به نحوی که عملکرد اصلی این دستگاه بدان وابسته بوده و می‌تواند تاثیر چشمگیری در فرایندهای کاریش داشته باشد. با این حال اغلب مردم نمی‌دانند که خازن کمپرسور کولر گازی چیست و چگونه عمل می‌کند. ما در ادامه سعی داریم تا مرور کاملی بر روی این قطعه داشته و جنبه‌های مختلفش را خدمت شما بیان کنیم. پس حتماً ما را همراهی نمایید.

منظور از خازن کمپرسور کولر گازی چیست؟

تصور کنید یک دونده حرفه‌ای قرار است از خط شروع حرکت کند. او برای شروع نیاز به یک نیروی اولیه دارد تا با تمام قدرت به جلو بجهد. کمپرسور کولر گازی هم برای شروع کارش به چنین نیرویی نیاز دارد. اینجاست که خازن کمپرسور وارد عمل می‌شود.

خازن، یک قطعه الکترونیکی کوچک اما بسیار مهم است که در مدار کمپرسور کولر گازی قرار دارد. این قطعه مانند یک باتری لحظه‌ای عمل می‌کند. وقتی کولر گازی روشن می‌شود، خازن انرژی الکتریکی را به سرعت تخلیه کرده و باعث می‌شود کمپرسور با قدرت راه‌اندازی شود.

بدون خازن، کمپرسور یا اصلاً روشن نمی‌شود یا به‌سختی استارت می‌زند. خازن معمولاً به شکل استوانه‌ای کوچک است و درون محفظه‌ای فلزی یا پلاستیکی در نزدیکی کمپرسور یا درون جعبه برق کولر قرار دارد. ظرفیت آن هم بر اساس مشخصات کولر گازی تعیین می‌شود.

برخی خازن‌ها علاوه بر راه‌اندازی اولیه، در طول کار کمپرسور هم نقش تقویت‌کننده دارند. به این نوع خازن‌ها، خازن‌های دائم‌کار گفته می‌شود. آن‌ها کمک می‌کنند ولتاژ به شکل پایدار باقی بماند و کمپرسور بدون نوسان کار کند. اگر خازن خراب شود، کولر ممکن است روشن نشود، باد گرم بزند یا با صداهای غیرعادی کار کند. پس این قطعه کوچک، قلب تپنده راه‌اندازی کمپرسور است که بدون آن، کولر گازی کارایی خود را از دست می‌دهد.

همه چیز درباره خازن کولر گازی

خازن کولر گازی از لحاظ فنی یک قطعه‌ی الکترونیکی با ساختار دی‌الکتریک است که در مدار الکتریکی کمپرسور و فن به کار می‌رود. این قطعه دارای دو صفحه‌ی رسانا است که به وسیله‌ی یک ماده‌ی عایق (دی‌الکتریک) از هم جدا شده‌اند. عملکرد خازن به ظرفیت الکتریکی آن (بر حسب میکروفاراد) و ولتاژ نامی وابسته است. در کولرهای گازی معمولاً از خازن‌های الکترولیتی یا پلی‌پروپیلن استفاده می‌شود که در برابر حرارت و جریان‌های گذرا مقاومت بیشتری دارند.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های فنی خازن، نقش آن در فیلترینگ هارمونیک‌های ایجادشده در مدار است. نوسانات ولتاژ یا افت ولتاژ ناگهانی می‌تواند باعث ناپایداری کمپرسور شود که تأثیر مستقیم بر طول عمر و حتی قیمت کمپرسور کولر گازی دارد. از این رو، انتخاب خازن با ظرفیت و ولتاژ مناسب اهمیت بالایی دارد. مقدار ظرفیت نامناسب می‌تواند باعث افزایش جریان هجومی شده و به سیم‌پیچ‌های موتور آسیب برساند.

همچنین، خازن‌های کولر گازی از نظر دمای کاری نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند. افزایش دمای محیط یا گرم شدن بیش از حد کمپرسور باعث کاهش کارایی خازن می‌شود. در شرایطی که دمای داخلی خازن از حد مجاز فراتر رود، الکترولیت داخل آن تبخیر شده و باعث کاهش ظرفیت می‌شود. این موضوع در نهایت منجر به کاهش راندمان کولر و در مواردی حتی خرابی کمپرسور خواهد شد که بر قیمت کمپرسور کولر گازی اثرگذار است.

خازن کولر گازی چه نقشی دارد؟

خازن کولر گازی درست مثل یک تقویت‌کننده لحظه‌ای برای سیستم برق آن عمل می‌کند. وقتی کولر را روشن می‌کنید، کمپرسور و فن برای شروع کار نیاز به یک جریان الکتریکی قوی دارند. اینجاست که خازن وارد عمل می‌شود. خازن انرژی الکتریکی را در خود ذخیره کرده و در لحظه استارت، آن را به یکباره آزاد می‌کند تا موتور بدون مشکل روشن شود. بدون این قطعه، کمپرسور یا روشن نمی‌شود یا به‌سختی استارت می‌زند.

اما نقش خازن فقط به راه‌اندازی محدود نمی‌شود. برخی مدل‌های کولر از خازن‌های دائم‌کار استفاده می‌کنند. این خازن‌ها به تثبیت ولتاژ کمک کرده تا موتور بدون افت توان کار کند. اگر خازن درست عمل نکند، کولر گازی ممکن است صداهای غیرعادی تولید کند، دچار افت عملکرد شده یا حتی به‌طور ناگهانی خاموش شود.

در واقع، خازن را می‌توان مانند یک ضربان‌ساز برای کمپرسور دانست. هر زمان که کولر روشن یا خاموش می‌شود، خازن در این فرآیند نقش دارد. اگر این قطعه خراب شود، کولر ممکن است دیگر روشن نشود یا کارایی مطلوبی نداشته باشد. به همین دلیل، شناخت این قطعه و عملکرد آن می‌تواند به عیب‌یابی سریع‌تر مشکلات کولر گازی کمک کند.

انواع خازن کولر گازی

همانطور که گفتیم، خازن کولر گازی در مدل‌ها و انواع مختلفی وجود دارد که هرکدام وظیفه خاصی را در عملکرد دستگاه بر عهده دارند. برخی از آن‌ها در لحظه استارت کمک می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر در طول عملکرد دستگاه به تثبیت ولتاژ و کارایی موتور کمک می‌کنند. در ادامه، سه نوع اصلی خازن کولر گازی را معرفی کرده و نقش هر یک را توضیح می‌دهیم.

خازن کمپرسور کولر گازی

این خازن مهم‌ترین نوع در بین خازن‌های کولر گازی است. وظیفه اصلی آن راه‌اندازی کمپرسور و کمک به عملکرد پایدار آن در طول کار است. کمپرسور برای شروع کار نیاز به یک جریان الکتریکی قوی دارد که مستقیماً از طریق خازن تأمین می‌شود. این خازن معمولاً از نوع روغنی یا دائم‌کار است که به تثبیت ولتاژ کمک کرده و از افت فشار الکتریکی جلوگیری می‌کند. اگر این قطعه خراب شود، کمپرسور یا روشن نمی‌شود یا با مشکلاتی مثل افت قدرت و صدای غیرعادی مواجه خواهد شد.

نقش دیگر این خازن، حفاظت از کمپرسور در برابر نوسانات برق است. کولرهای گازی در مناطقی که ولتاژ برق ناپایدار است، بیشتر دچار خرابی خازن می‌شوند. وقتی این قطعه از کار بیفتد، معمولاً کولر روشن نمی‌شود یا به‌صورت ناقص کار می‌کند. از همین رو، در بررسی مشکلات کولر، تست سلامت این خازن یکی از اولین اقداماتی است که باید انجام شود.

خازن فن داخلی کولر گازی

این خازن وظیفه راه‌اندازی و پشتیبانی از فن داخلی کولر را بر عهده دارد. فن داخلی همان بخشی است که هوای خنک را درون اتاق به جریان درمی‌آورد. اگر این خازن دچار مشکل شود، ممکن است فن با تأخیر روشن شود، سرعت آن کاهش یابد یا حتی از کار بیفتد. در چنین شرایطی، حتی اگر کمپرسور سالم باشد، کولر نمی‌تواند هوای خنک را به درستی توزیع کند.

برخلاف خازن کمپرسور، خازن فن داخلی معمولاً ظرفیت کمتری دارد، زیرا موتور فن نسبت به کمپرسور توان کمتری مصرف می‌کند. این خازن بیشتر در مواقع استارت‌زدن موتور فن اهمیت دارد و در صورت خرابی، یکی از نشانه‌های بارز آن کاهش گردش هوا یا خروج باد ضعیف از دریچه‌های کولر خواهد بود.

خازن فن بیرونی کولر گازی

این خازن وظیفه راه‌اندازی و پشتیبانی از فن کندانسور (بیرونی) را دارد. فن بیرونی نقش مهمی در دفع گرمای ایجاد شده توسط کمپرسور ایفا می‌کند. بدون عملکرد صحیح این فن، گاز مبرد بیش از حد داغ می‌شود و بازدهی کولر کاهش می‌یابد. خازن این فن نیز از نوع روغنی یا دائم‌کار است که باعث می‌شود فن با سرعت مناسب و بدون نوسان کار کند.

در صورتی که این خازن خراب شود، فن بیرونی یا به‌سختی استارت می‌زند یا اصلاً روشن نمی‌شود. این موضوع باعث داغ شدن بیش از حد کمپرسور و حتی آسیب جدی به آن خواهد شد. یکی از نشانه‌های خرابی این خازن، افزایش دمای یونیت خارجی کولر و کاهش قدرت خنک‌کنندگی دستگاه است. به همین دلیل، بررسی عملکرد این خازن در تعمیر و نگهداری کولر گازی اهمیت بالایی دارد.

نحوه تست خازن کولر گازی

اگر کولر گازی روشن نمی‌شود، ضعیف کار می‌کند یا صدای غیرعادی از کمپرسور شنیده می‌شود، ممکن است خازن آن خراب شده باشد. برای اطمینان، باید آن را تست کنید. این کار روش‌های مختلفی دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم.

۱. تست ظاهری خازن

قبل از هر چیزی، ظاهر خازن را بررسی کنید. اگر خازن باد کرده، ترک خورده یا از آن مایع نشت کرده باشد، یعنی خراب است و باید تعویض شود. همچنین، اتصالات را چک کنید تا زنگ‌زدگی یا قطعی در مدار وجود نداشته باشد.

۲. تست خازن با مولتی‌متر دیجیتال (حالت ظرفیت‌سنجی)

مولتی‌متر را روی حالت Capacitance (میکروفاراد) قرار دهید. پروب‌های مولتی‌متر را به دو پایه‌ی خازن وصل کنید. اگر مقدار نمایش داده‌شده کمتر از مقدار نامی روی خازن باشد، یعنی ضعیف شده و باید تعویض شود. اگر مقدار صفر یا نامحدود نشان دهد، یعنی خازن سوخته است.

۳. تست خازن با مولتی‌متر در حالت بوق یا مقاومت

اگر مولتی‌متر شما حالت اندازه‌گیری ظرفیت ندارد، می‌توانید از حالت Ohm (اهم‌سنجی) استفاده کنید. ابتدا پروب‌ها را به پایه‌های خازن وصل کنید. اگر مقدار مقاومت ابتدا کم باشد و سپس به سمت بی‌نهایت برود، یعنی خازن سالم است. اما اگر مقدار ثابت بماند یا تغییری نکند، خازن معیوب است.

۴. تست خازن با لامپ سری

در روش سنتی، می‌توان از یک لامپ ۲۲۰ ولت و سیم برق استفاده کرد. دو سیم را به پایه‌های خازن وصل کنید، سپس دو سر سیم دیگر را به برق متصل کنید. اگر هنگام اتصال جرقه ایجاد شد، یعنی خازن شارژ می‌شود و تا حدی سالم است. اما این روش توصیه نمی‌شود، زیرا خطر برق‌گرفتگی دارد. پس از تست، اگر خازن خراب بود، آن را با یک مدل مشابه از نظر ظرفیت و ولتاژ جایگزین کنید. در غیر این صورت، ممکن است به سایر قطعات کولر آسیب وارد شود.

جدول ظرفیت خازن کولر گازی

خازن کمپرسور کولر گازی دارای ظرفیت‌های متنوعی است که بسته به توان و مدل دستگاه متفاوت هستند. بسیاری از افراد هنگام تعویض خازن، اطلاعات دقیقی از ظرفیت مناسب ندارند و ممکن است دچار اشتباه شوند. در ادامه، جدول ظرفیت خازن کولرهای گازی را بر اساس توان دستگاه مشاهده می‌کنید.

نکته: برخی مدل‌های کولر گازی از خازن‌های دوقلو (Dual Capacitor) استفاده می‌کنند که علاوه بر کمپرسور، فن را هم تغذیه می‌کنند. در این صورت، مقدار ظرفیت برای هر بخش متفاوت خواهد بود. پس قبل از خرید، حتماً به مشخصات درج‌شده روی خازن قدیمی توجه کنید.

همانگونه که تا به این لحظه دریافتید، خازن کمپرسور کولر گازی می‌تواند به عنوان یکی از کلیدی‌ترین و البته حیاتی‌ترین قطعات داخل این وسیله شناخته شود که عملکرد اصلی آن را تسهیل کرده و نمی‌توان نقش آن را نادیده گرفت. ما در این مقاله سعی کردیم تا تمام جنبه‌های مربوط به آن را خدمت شما عزیزان شرح دهیم. با این حال اگر هنوز سوال یا ابهامی در این رابطه دارید، می‌توانید از طریق بخش نظرات با ما مطرح فرمایید.