الف – خوراک دام علوفه ‏هاهرگونه خوراک گیاهى و پرحجم که ارزش غذایى داشته باشد و خوش ‏خوراک هم باشد، علوفه نام دارد.

یونجه یابیده: این علوفه ارزش غذایى زیادى دارد.

یونجه به عنوان یک غذاى عالى در تغذیه دام به خصوص براى گاو شیرى استفاده مى‏شود. پروتئین و کلسیم بالاى این علوفه نشانه مرغوب‏بودن آن است. زمان برداشت یونجه وقتى است که یک سوم بوته ‏ها به گل بنشینند. در جیره غذایى گاو شیرى، بین دو تا چهار کیلوگرم یونجه در روز کافى و مناسب است.

ب – خوراک‏هاى فشرده شده یا کنسانتره دامىعلوفه ‏هاى آردى و خوراک‏هایى که از رشته‏هاى کمى تشکیل شده‏اند رإ؛ خوراک‏هاى کنسانتره‏اى مى‏گویند.

وقتى مقدار مشخصى از ماده‏هایى مانند جو، سبوس، تفاله چغندر قند، کنجاله تخم پنبه را با تکمیل‏کننده‏هاى معدنى و ویتامینى مخلوط کنند،

خوراک کنسانتره تهیه مى‏شود.براى برطرف‏کردن نیاز غذایى دام‏هایى که تولید بالایى دارند، علاوه بر علوفه باید مقدار مشخصى از کنسانتره دامى هم استفاده کرد. به گاوهاى بومى و دورگ روستایى که بیشتر از هشت کیلوگرم شیر تولید مى‏کنند، باید مقدار مشخصى کنسانتره دامى داد.

فراهم‏کردن خوراک لازم براى دام‏هاى مختلف

الف – گاوهاى شیرده:

این گاوها به دلیل تولید شیر، خوراک‏هایى لازم دارند که پروتئین زیادى داشته باشند.

مخلوط علوفه‏هایى مانند یونجه خشک با کنسانتره دامى که انرژى کافى داشته باشند، بسیار مناسب است.
مقدار خوراک براى این دام‏ها به نوع دام حک هبومى است یا دورگ و مقدار شیر تولیدى بستگى دارد.

ب – گاوهاى خشک آبستن:
در آخر دوره شیروارى یعنى سه ماه قبل از زایمان کم‏کم باید از مقدار کنسانتره دامى و علوفه‏هاى مرغوب کم کرد. به جاى آن مى‏توان، خوراک‏هاى کم‏ارزش‏تر را در غذاى دام قرار داد.

یعنى مى‏توان به طور کامل از علوفه استفاده کرد و دیگر به دام‏ها کنسانتره نداد. استفاده زیاد از غذاى آردى در گاوهاى خشک باعث چاقى آنان مى‏شود. در نتیجه، سخت‏زایى و بیشترشدن هزینه‏ها را به دنبال دارد.

ج – گوساله ‏هاى پروارى
سه ماهه اول دوره پروار: در این دوره، استخوان‏ها و اندام گوساله‏ها رشد می‏کند. بنابراین گوساله‏ ها به خوراک‏هایى نیاز دارند که پروتئین زیادى داشته باشند.

براى این کار، علوفه ‏هایى مانند یونجه و علف باغ مناسب هستند. به علاوه در مخلوط کنسانتره باید از کنجاله تخم پنبه استفاده کرد. همچنین استفاده از کربنات کلسیم یا پودر آهک و خوراک‏هاى کلسیم‏دار ضرورى است.

آرد جو، تفاله چغندر قند، ملاس، علف باغ و مقدارى یونجه و کاه براى این دوره مناسب هستند.

در این دوره براى اضافه‏شدن وزن گوساله‏ها باید هزینه بیشترى کرد.

همچنین هفتاددرصد غذاى دام باید از کنسانتره دامى که مواد پرانرژى دارد، تشکیل شود.

استفاده از ضایعات در تغذیه دام

نان خشک
خوراکى است که از آرد گندم به دست مى‏آید. این خوراک براى دام‏هاى شیرى و پروارى مناسب است. براى استفاده از این خوراک باید بسیار دقت کرد. زیرا اگر نان خشک کپک زده باشد، باعث مسموم‏شدن دام‏ها مى‏شود. به علاوه در درازمدت در گاوهاى شیرى باعث ناراحتى‏هایى مى‏شود.

سبوس برنج
نوع درجه یک آن دانه‏هاى برنج دارد و به شکل آردى است، این نوع از سبوس براى دام‏ها مفید است. اما نوع‏هاى دیگر که زبره زیادى دارند، براى خوراک دام مفید نیستند. از این ماده در مخلوط کنسانتره براى گاو شیرى شش درصد و براى گاو پروارى نه درصد مى‏توان در نظر گرفت.

روش غنى‏سازى کاه :

به دلیل استفاده زیاد کاه در تغذیه دام، غنى‏سازى این علوفه اهمیت زیادى دارد. براى غنى‏سازى کاه، ابتدا آب و مقدار مشخصى اوره را با هم مخلوط مى‏کنند.

اگر ملاس هم وجود داشته باشد، مقدار مشخى از ملاس هم با آن مخلوط مى‏کنند. وقتى اوره و ملاس در آب به خوبى حل شد، آن را بر روى توده کاه مى‏پاشند و کاه را به هم مى‏زنند. سپس آب را در داخل سیلوى سیمانى مى‏ریزند و فشرده مى‏کنند

نکته ‏هاى مهم در تغذیه دام:

۱- براى جلوگرى از نفخ دام باید کاه غنى‏شده را همراه با علوفه ‏هاى خشک دیگر استفاده کرد. مقدار کاه غنى‏شده را براى گوسفند از دویست گرم و براى گاو از سیصد گرم در روز شروع مى‏کنند. کم‏کم این مقدار را بیشترى مى‏کنند.
۲- سبوس به تنهایى، خوراک کنسانتره به حساب نمى‏آید. از دادن مقدار زیاد این خوراک به دام خوددارى کنید. زیرا باعث کم‏شدن چربى شیر مى‏شود.
۳- آرد گندم براى تغذیه نشخوارکنندگان مناسب نیست. چون پروتئین موجود در گندم باعث نفخ در گاو مى‏شود. همچنین حرکت شکمبه را کم مى‏کند و باعث ناراحتى‏هاى گوارشى در دام مى‏شود
مطلب مشابه ای وجود ندارد.

خوراک دام

به مواد غذایی مخصوص حیوانات اهلی اطلاق می‌شود، که با هدف دامپروری، به‌طور انبوه تولید می‌گردد و معمولاً بخش عمده آن را آرد جو، کنجاله سویا و آرد ذرت دانه‌ای تشکیل می‌دهند.

ترکیبات اصلی خوراک دام و طیور

خوراک دام، غذایی که برای دام و طیور پرورش داده یا توسعه داده می‌شود. خوراک‌های مدرن با انتخاب دقیق و ترکیب مواد اولیه برای ارائه رژیم‌های غذایی بسیار مغذی تولید می‌شوند که هم سلامت حیوانات را حفظ کرده و هم کیفیت محصولات نهایی مانند گوشت، شیر یا تخم مرغ را افزایش می‌دهد.

بهبود مستمر در رژیم غذایی حیوانات از طریق تحقیقات، آزمایش و تجزیه و تحلیل شیمیایی توسط دانشمندان کشاورزی حاصل شده است.

مواد مغذی اولیه و افزودنی‌های خوراک دام و طیور
مواد مغذی اساسی مورد نیاز حیوانات برای نگهداری، رشد، تولید مثل و سلامت خوب شامل کربوهیدرات‌ها، پروتئین، چربی، مواد معدنی، ویتأمین‌ها و آب است.

انرژی مورد نیاز برای رشد و فعالیت در درجه اول از کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها گرفته می‌شود. پروتئین همچنین انرژی را تأمین می‌کند، به ویژه اگر کربوهیدرات و چربی ناکافی باشد یا پروتئین مصرفی بیش از نیاز بدن باشد.

پروتئین‌ها
برای حیوانات نابالغ، پروتئین برای رشد ماهیچه‌ها و سایر قسمت های بدن نیز لازم است. از آنجا که شیر، تخم مرغ و پشم حاوی مقدار زیادی پروتئین هستند،

مقادیر بیشتری در غذای حیوانات تولید کننده آن‌ها مورد نیاز است. همه حیوانات برای نگهداری نیاز به مقدار کمی پروتئین دارند، یعنی ترمیم روزانه ماهیچه‌ها، اندام‌های داخلی و دیگر بافت‌های بدن.

حیوانات دارای یک معده ساده
پروتئین‌ها از بیش از 20 اسید آمینه مختلف تشکیل شده‌اند که در طول هضم آزاد می‌شوند.

حیواناتی که دارای یک معده ساده (تک معده) هستند، از جمله انسان، میمون، خوک، طیور، خرگوش و راسو، روزانه به مقادیر مناسب 10 اسید آمینه ضروری زیر نیاز دارند: آرژنین، هیستیدین، ​​ایزولوسین، لوسین، لیزین، متیونین، فنیل آلانین، ترئونین، تریپتوفان و والین.

حیوانات دارای چهار معده
مشخصات اسید آمینه منبع پروتئین برای نشخوارکنندگان مانند گاو، گوسفند، بز و سایر حیواناتی که دارای چهار معده هستند از اهمیت ثانویه برخوردار است، زیرا باکتری‌هایی که به هضم غذا در شکمبه (معده اول) کمک می‌کنند از ترکیبات نیتروژن ساده برای ساخت پروتئین در سلول‌های خود استفاده می‌کنند

کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها
بیشتر حیوانات از کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها که در بدن اکسیده می‌شوند انرژی می‌گیرند. این حرارت‌ها، که دمای بدن را حفظ می‌کند، انرژی لازم برای رشد و فعالیت ماهیچه‌ها را تأمین می‌کند و عملکردهای حیاتی را حفظ می‌کند

مواد معدنی
مواد معدنی ضروری برای زندگی حیوانات شامل نمک معمولی (کلرید سدیم)، کلسیم، فسفر، گوگرد، پتاسیم، منیزیم، منگنز، آهن، مس، کبالت، ید، روی، مولیبدن و سلنیوم است. در صورت خوردن مقادیر زیاد، شش مورد اخیر می‌تواند برای حیوانات سمی باشد.

ویتأمین‌ها
ویتأمین‌های شناخته شده شامل ویتأمین‌های محلول در چربی A ،D ،E و K و گروه B محلول در آب تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسید پانتوتنیک، کولین، بیوتین، اسید فولیک و ویتأمین B6 و B12 و ویتأمین C است.

ویتأمین A

ویتأمین A، که بیشترین کمبود را در خوراک دام دارد، برای رشد، تولید مثل، تولید شیر و حفظ مقاومت طبیعی در برابر عفونت‌های تنفسی مورد نیاز است.
ویتأمین D

ویتأمین D حیوانات را قادر می‌سازد از کلسیم و فسفر استفاده کنند.
ویتأمین B

خوک و دیگر حیوانات تک معده در رژیم غذایی خود به ویتأمین B نیاز دارند. از این میان، ریبوفلاوین، نیاسین، پانتوتنیک اسید و ویتأمین B12 به احتمال زیاد در خوراک معمولی کمبود دارند.
ویتأمین E

ویتأمین E برای جوجه‌کشی طبیعی تخم‌ها ضروری است. این ماده همراه با سلنیوم در جلوگیری از سفتی و فلج ماهیچه (دیستروفی) در بره‌ها، گوساله‌ها و جوجه‌ها تحت شرایط خاص نقش دارد.
ویتأمین C

ویتأمین C، که از بیماری اسکوربوت در انسان و خوکچه هندی جلوگیری می‌کند، می‌تواند در بدن اکثر حیوانات دیگر سنتز شود و نیازی به تأمین آن در غذای آن‌ها نیست.
ویتأمین K

ویتأمین K توسط باکتری‌ها در دستگاه گوارش سنتز می‌شود و می‌تواند جذب شود و اگر دام‌ها بتوانند مدفوع را مصرف کنند، معمولاً تأمین رژیم غذایی مهم نیست

1. یتامین B6  برای متابولیسم مناسب آمینواسیدها، وجود این ویتامین ضروری است. کمبود این ویتامین در جیره طیور موجب تشنج های اسپاسمی و پرش های ناگهانی عضلانی می شود.

منابع این ویتامین شامل دانه های غلات، مخمر، یونجه و یا مکمل هاست.

• ویتامین B12  ویتامین در سنتز نوکئیک اسیدها، متابولیسم کربوهیدرات و چربی و سنتز متیل دخالت دارد. کمبود آن موجب کندی رشد، ضریب تبدیل نامناسب و افت قابلیت جوجه درآوری می شود. میزان مرگ و میر جنین در روز 17 انکوباسیون به اوج می رسد.

فرآورده های شیر و پروتئین های حیوانی، منابع ویتامین B12 می باشند.

خوراک دام وطیور

تامین خوراک دام وطیور برای حیوان از طریق مواد خوراکی مهیا می شود  . هر وقت اختلالات تغذیه ای شدید باشد .امکان دارد حتی موجب مرگ حیوان شود .
خوراک دام وطیور از نظر کیفیت فیزیکی و مواد مغذی تنوع خیلی زیادی دارند . ارزش غذایی یک ماده خوراکی معین ممکن است از منطقه ای به منطقه دیگر خیلی متغیر باشد .
برای تامین خوراک دام وطیور در مرحله اول نیاز به شناخت مواد مغذی مورد نیاز حیوان در شرایط متفاوت نگهداری ، تولید وغیر ه است و در مرحله بعد نیاز
به شناخت مواد خوراکی و ترکیبات مغذی موجود در آن ها خواهد بود .

منابع خوراک دام و معرفی اجزای محتلف آن

علوفه­ های باغی

علوفه­ های باغی به دلیل الیاف بلندی که دارند موجب افزایش نشخوار دام شده و از نفخ دام جلوگیری می­کنند و به نوبه خود بهتر عامل افزایش چربی شیر می­باشند. ولی در دامپروری صنعتی به دلیل آنالیز نامعلوم استفاده از آن ها زیاد توصیه نمی­شود.

کاه

ساقه و برگ بخشهای کاه را تشکیل می دهند که پس از جداسازی دانه در فرآیند خرمن کوبی باقی می­ماند.

کاه به دلیل فقر مواد مغذی و معدنی و فیبر بالایی که دارد جزء کم ارزش ترین مواد خوراکی دسته بندی می شود که بین انواع کاه­ های تولیدی کاه جو کیفیت بالایی دارد به نسبت آن کاه برنج و بعد کاه گندم دسته بندی میشوند.

جبران کمبود ویتامین ها در خوراک دام طیور

معمولاً به منظور جبران سطوح پایین ویتامین هایی که به طور طبیعی در جیره طیور یافت می شوند و اطمینان از این که تمامی نیازهای ویتامینه به حد کافی تامین شده اند، از پرمیکس ویتامینه استفاده می شود.

انالیز خوراک دام وطیور

آزمایشات فیزیکو شیمیایی خوراک دام و طیور از آن جهت مورد توجه است که ما برای تامین نیازهای روزمره بطور مستقیم و غیر مستقیم نیازمند استفاده از فراورده های دامی و ماکیان برای تامین خوراک، پوشاک، تامین مواد آلی برای کشت محصولات کشاورزی و … هستیم.

به همین جهت توجه به کیفیت مواد غذایی خوراک علاوه بر اینکه تامین نیازهای ضروری دام و طیور به جهت رشد سریع و حفظ سلامت و همچنین بدست آوردن فراورده های مطلوب و با کیفیت مورد اهمیت است،

توجه به کیفیت مواد غذایی مورد مصرف این موجودات از نظر عدم وجود مواد شیمیایی مضر نیز بخاطر تاثیر مستقیم بر سلامتی حیوان و انسان بسیار مورد اهمیت است و در آزمایشگاه آنالیز خوراک دام و طیور آسا این موارد آنالیز و بررسی میشوند.

نوع و مقدار خوراک دام و طیور بر چه اساسی انتخاب می شود؟

خوراک دام و طیور بر مبنای ماده خشک (DM) مورد بررسی قرار می گیرد. به منظور دقیق بودن محاسبات انجام شده، میزان مواد مغذی موجود در هر خوراک، باید به طور دقیقی مشخص باشد.چنانچه این موضوع رعایت نشود، ممکن است جیره تهیه شده برای دام، نیازهای آن را برطرف نکرده و یا بیش از حد نیاز، مواد مغذی را به بدنش وارد کند.

در حالت اول دامپرور امکان استفاده از حداکثر ظرفیت ژنتیکی دام را نخواهد داشت و در حالت دوم نیز در مصرف مواد خوراکی اسراف به وجود می آید. این امر منجر به ضرر و زیان واحد دامپروری می شود. بنابراین متوجه می شویم که آنالیز و تجزیه مواد خوراکی تا چه حد ضرورت داشته و الزامی است.

اهمیت اندازه گیری پروتئین خوراک دام

تغذیه در همه موجودات زنده از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که داشتن جسم سالم در گرو تغذیه سالم است و سلامت انسان نیز به طور مستقیم به سلامت دام و طیور بستگی دارد.

صنعت خوراك دام، طيور به‌ عنوان صنعتي استراتژيك در چرخه‌ توليد صنايع غذايي شناخته شده و دام و طیور برای داشتن سلامت و قدرت تولید باید به درستی تغذیه شوند.

اهمیت خوراک دام تا جایی است که 75 تا 85 درصد هزینه های تولید مواد پروتئینی به مسئله تغذیه دام و طیور اختصاص پیدا می کند تا جامعه از مواد پروتینی سالم بهره مند شود.

روش آنالیز خوراک دام و طیور

-اندازه گیری ماده خشك DM=مقدار کل ماده غذایی بدون در نظر گرفتن درصد رطوبت را ماده خشک می گویند که در کل شامل مجموع پروتئین، چربی، فیبر خام و عناصر معدنی در ماده غذایی می شود.

-اندازه گیری پروتئين خام در خوراک دام CP=از روش کلدال برای بدست آوردن میزان ازت نمونه استفاده شده و از روی آن مقدار پروتئین محاسبه می شود.

-اندازه گیری پروتئين قابل هضم DP=مقداری از پروتئین خام که توسط حیوان جذب شده و به پروتئین خام منهای اتلاف پروتئین در فضولات پروتئین قابل هضم گویند.

-اندازه گیری ازت آزاد TVN=در اثر فعالیت آنزیمهای پروتئولیتیک ساختمان پروتئینی تجزیه شده و باعث آزاد شدن مواد فرار و آمونیاک آزاد و فساد ماده غذایی می شود. با اندازه گیری این فاکتور میتوان درباره فساد یا عدم فساد پروتئین قضاوت نمود.

-اندازه گیری چربي به روش سوکسله =چربی شامل اسیدهای آلی، الکل ها و رنگدانه ها بوده و به روش سوکسله از نمونه استخراج می گردد.

مزایای پلت کردن خوراک دام چیست؟

• خوش خوراکی بالاتر پلت نسبت به خوراک آردی
• افزایش قابلیت هضم خوراک پلت به دلیل پخت و فرآوری مواد مغذی
• عدم انتخاب مواد خوراکی در خوراک پلت ویکنواخت تر شدن تغذیه حیوانات
• کاهش گرد و غبار و پیشگیری از بیماری های تنفسی
• از بین رفتن میکروب های بیماری زا با عبور خوراک ازکاندیشنر دستگاه پلت زن
• کاهش پرت (دور ریز )و هدر رفتن خوراک
• کاهش مدت زمان خوردن خوراک

دان پلت و مزایای خوراک پلت

. همانطور که می دانید یکی از بهترین روش ها، برای تولید غذای دام و طیور پلت کردن است. خوراک پلت به وسیله ماشین آلات تخصصی پلت ساز تولید می شود. در ادامه با فرآیند تولید خوراک و خط تولید آن بیشتر آشنا می شویم.

فرآیند تولید دان پلت با ماشین آلات صنعتی

در این روش تمام مواد غذایی مناسب برای دام و طیور از داخل محفظه ای لوله ای شکل عبور داده می شوند. در این محفظه، تیغه ای پارویی شکل وجود دارد که با حرکت این تیغه مواد حرکت می کنند. در این فرآیند بخار آب ۱۲۰ درجه هم به مواد می خورد تا مواد زیاد مرطوب نشوند.

سپس مواد داخل دستگاه کاملا با بخار آب مرطوب شده و حدود ۷۰ تا ۸۰ درجه رطوبت پیدا می کنند. اگر دما بیشتر باشد باعث از بین بردن مواد مغذی خوراک پلت می شود. این مواد مغذی شامل انواع ویتامین ها و آنزیم ها هستند.

دلیل برتری دان پلت نسبت به خوراک آردی

پلت دارای ویژگی هایی است که آن را نسبت به سایر مواد خوراکی برتری می بخشد. محققان به این نتیجه رسیده اند که استفاده از این نوع جیره غذایی،

باعث عملکرد بهتر گله شده و ضریب تبدیل را کاهش می دهد.برای درک بهتر این موضوع در ادامه به بررسی برخی از مهمترین فواید خوراک پلت می پردازیم.

کاهش بیماری

در خوراک پلت شده مواد مضره که خاصیت بازدارندگی در رشد را دارند کمتر دیده می شود. زیرا در اثر فشار و حرارت اثر خود را از دست می دهند.

همچنین از تاثیر منفی مواد غیر نشاسته ای بر دستگاه گوارش نیز کم می کند.

باکتری های منفی که در بدن و سیستم گوارش طیور وجود دارد و ممکن است بر اثر رقابت در خوردن یا در اثر تحریک سیستم ایمنی به وجود آید، با این روش کاسته می شود.

صرفه جویی در مواد غذایی

از دیگر مزایای خوراک پلت می توان به کاهش میزان دور ریز و هدر رفتن خوراک اشاره کرد. به طور مثال خوراک آردی در طی حمل و نقل بار و یا در اثر وزش باد قسمتی از مواد ریز که بیشتر مواد مغذی و ویتامین ها هستند را از دست می دهند. اما با پلت شدن می توان از این مشکل جلوگیری کرد.

سازگاری با ذائقه گله

خوراک پلت بسیار خوش خوراک تر از سایر مواد غذایی برای دام و طیور است. در این روش حالت گردی خوراک کاهش پیدا میکند که تاثیر مثبتی در افزایش خوردن مواد غذایی دارد.

گله ای که با خوراک پلت شده تغذیه می شود رشد یکنواخت تر و منظم تری نسبت به سایر گله ها دارند.

بسته های غذایی پلت که وارد بازار شده اند در اندازه های مختلفی هستند. این پلت ها بسیار خوش خوراک تر و به صرفه تر هستند. نسبت به سایر غذاهای عادی و آردی که به دام و طیور می دهند.

قابلیت هضم بالا

از دیگر مزایای خوراک پلت می توان به کاهش مدت زمان خوردن دام و طیور اشاره کرد. در اثر این کاهش زمان، انرژی بیشتری برای رشد در دام و طیور ذخیره می شود که ضریب تبدیل را پایین می آورد.

دمای حداکثر ۸۵ درجه و زیر فشار قرار گرفتن مواد خوراکی، بیشترین تاثیر را روی مواد کربوهیدراته می گذارد. این فرایند باعث ژلاتینی شدن مواد نشاسته ای داخل پلت می شود. این عمل قابلیت هضم مواد را افزایش می دهد.

خوراک دام چیست؟

از زمانی که انسان ها آموختند که با اهلی کردن دام های متفاوت می توانند،

ازآن ها در بهره گیری اقتصادی استفاده کنند، مساله پرورش و نگهداری دام ها بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت. به گونه ای که با نیم نگاهی به زنجیره غذایی موجودات زنده ازجمله انسان ها متوجه می شویم که دام ها به عنوان یک منبع غنی در تامین مواد غذایی انسان ها  در جایگاه با ارزشی از زنجیره قرار دارند.

اما میزان کیفیت و مرغوبیت تولیدات و محصولات دامی چه از نظر خوراکی و چه از نظر غیر خوراکی بودن آن ها ارتباط مستقیمی به کمیت و کیفیت تغذیه دام ها دارد.

بخش وسیع و مهم مواد غذایی انسان ها مانند لبنیات وگوشت توسط دام ها تامین می شوند.

بنابراین لازم است که با شناخت و کسب آگاهی از خوراک دام ها و مواد تشکیل دهنده آن ها به تولید و کیفیت هر چه بهتر و بیشتر محصولات دامی کمک کنیم و ضرورت این امر با افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش نیازهای غذایی انسان ها روز به روز بیشترمی شود.

با توجه به اهمیت موضوع می خواهیم در این مقاله به توضیح و بررسی پیرامون تغذیه و خوراک دام ها بپردازیم، تا شاید بتوانیم گامی مهم و موثر در تولید سالم وانبوه محصولات دامی برداریم.

یکی از مهم ترین مسائل در پرورش دام ها، تغذیه اصولی آن ها است. تغذیه صحیح بر مبنای مواد خوراکی استاندارد و فرآوری شده ای استواراست که  سلامت وتولید حداکثری دام ها و محصولات دامی را به دنبال داشته باشد.

تغذیه دام ها به گونه ای قابل اهمیت است که بخش قابل توجهی از هزینه های مصرفی جهت نگهداری و پرورش دام ها، مربوط به تغذیه و خوراک دام ها است.

نقطه آغازین تولید خوراک دام به صورت صنعتی، به قرن نوزدهم میلادی باز می گردد. زمانی که انسان ها توانستند برای اولین بار به اهمیت فرآوری محصولات و رژیم های غذایی مفید و متعادل پی ببرند.

در راستای تغذیه مناسب و مدیریت کردن هزینه ها تا رسیدن به نتیجه دلخواه باید یکسری اصول را رعایت کنید و با مبانی  خوراک دام و بهترین مکمل ها اصلی آشنا شوید که ما در این مقاله به شما کمک میکنیم.

شناسایی مواد خوراک دام

مواد خوراک دام که در تغذیه و پرورش دام ها از آن استفاده می شود از منابع گیاهی به دست می آید که علوفه های خشک و گیاهان بخش مهمی از آن را تشکیل می دهد.

مواد گیاهی

مواد گیاهی از دیگر مواد خوراک دام به صورت های متفاوت علوفه ای، دانه ای واضافات کارخانجات در قسمت فرآوری مواد غذایی به دام ها داده می شود.

علوفه ها در فصل بهار و تابستان به صورت تازه و در فصل های پائیز و زمستان به صورت خشک به دام ها داده می شود. از مهم ترین گیاهان علوفه ای می توان به: یونجه، ذرت علوفه ای، شبدر و اسپرس اشاره کرد.

دانه ها

دانه ها به علت دارا بودن ارزش غذایی بالا و حجم کم در تغذیه دام ها نقش مهمی دارند و معمولا به صورت ترکیبی و مخلوط بلغاری شکل (کنسانتره) به دام ها داده می شود.آن چه در انتخاب و میزان مواد ترکیبی در قسمت نهایی تاثیرگذار است، عبارتند از:

نوع و نژاد دام، میزان نیازبدن دام به مواد مغذی و خصوصیات فیزیولوژی دام ها با در نظر گرفتن محدودیت ها در دسترسی به دانه ها و… .

از مهم ترین دانه های قابل استفاده در خوراک دام می توان به: گندم، جو، ذرت و سویا اشاره کرد. علاوه بر آن از پوسته این دانه ها می توان در قالب سبوس در تغذیه و خوراک دام استفاده نمود.

مازاد مواد فرآوری شده در کارخانجات

مازاد مواد فرآوری شده در کارخانجات، یکی از منابع تامین کننده مواد خوراک دام است، که از مهم ترین این مواد در تغذیه دام ها می توان به: تفاله های چغندر قند،

ملاس ها (مایع به دست آمده ازقندهای غیر قابل تبلوردر تولید قند و شکر) انواع کنجاله ها( مازاد کارخانجات روغن کشی دانه ها) و… اشاره کرد که این مواد به صورت ترکیبی و مخلوط با مواد دیگر در خوراک دام ها مورد استفاده قرار می گیرد. تخم پنبه،کنجاله سویا و کنجاله آفتاب گردان از مهم ترین کنجاله های مورد استفاده در خوراک دام ها هستند.

کنسانتره ها (مواد متراکم)

کنسانتره به موادی با حجم کم و انرژی زیاد گفته می شود که از نظر ارزش غذایی  22 در صد پروتئین های قابل هضم داشته واز بلغورو سبوس غلات، انواع کنجاله ها و مکمل های غذایی تشکیل می شود.

آن چه در میزان کنسانتره خوراکی داده شده به دام مورد توجه قرار می گیرد، نوع حیوان و میزان انرژی و پروتئین مورد نیاز دام با رعایت محدودیت های تغذیه ای و بهداشتی است که در دام ها و حیوانات اهلی با ویزگی های متفاوت، تغییر می کند.

به عنوان مثال: در تهیه کنسانتره های طیوراز موادی با منشا حیوانی مانند: پودر گوشت، پودر ماهی و… استفاده می شود. در صورتی که در تهیه کنسانتره مرتبط با پرورش گاو از کنجاله ها و موادی با منشا گیاهی استفاده می شود.

مکمل ها

مکمل ها گروه بزرگی از انواع مواد معدنی (کلسیم، فسفر، منیزیم، روی و …) و انواع ویتامین ها (ویتامین های محلول درآب و چربی) هستند که برای پرورش و تولید انبوه محصولات دامی مورد نیاز است.

مکمل ها به صوررت محدود و به ضرورت برای رفع کمبودهای دام به صورت خوراکی در خوراک دام ها منظور می شود.

انواع مکمل های مورد نیاز دام

1. اسیدهای چرب چند زنجیره ای

مطالعات نشان داده است که وجود اسیدهای چرب چند زنجیره ای در خوراک دام ها به هضم غذای دام و کاهش چربی های موجود در ماهیچه و بدن دام ها بسیار کمک می کند.

علاوه بر آن با کمک به کارکرد بهتر متابولیسم بدن دام ها، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن آن ها می شود که این فرآیند طول عمر و سلامتی دام ها را به دنبال دارد.

2. آنزیم های خارجی

بدن دام ها آنزیم کافی برای هضم فیبرهای موجود در خوراک آن ها را تامین نمی کند. به همین سبب افزودن آنزیم به خوراک آن ها باعث می شود که دستگاه گوارش آن ها بتواند آنزیم مورد نیاز برای هضم غذا را تولید کند.

هضم هر چه بهتر مواد غذایی در بدن دام ها موجب بهبود عملکرد سیستم بدنی دام ها و کمک به بازده و تولید هر چه بهتر محصولات دامی خواهد شد.

3. اسید های آمینه محافظت شده

بدن انسان ها قادر به ساخت انواعی از آمینو اسیدها است که در گروه غیر ضروری بدن قرارمی گیرد. اما باید  گروهی از آمینو اسیدها که برای بدن مورد نیاز و ضروری است را از منابع غذایی حیوانی دریافت کند.

اسید امینه ها سازنده پروتئین ها هستند. شاید به اهمیت موضوع پی برده باشید که افزایش آمینو اسیدهای محافظت شده در خوراک دام باعث افزایش میزان پروتئین تولید شده در بدن دام ها و افزایش محصولات دامی می شود.

علاوه بر آن کمبود آمینو اسید ها در غذای دام ها میل آن ها را به مصرف مواد خوراکی  کاهش داده و میزان پروتئین آزاد شده در محصولات دامی را به طور چشمگیری تحت تاثیر قرار می دهد.

4. کولین محافظت شده

نقش کولین ها بهبود متابولیسم چربی کبد است. دام های شیرده تغییرات هورمونی زیادی را تجربه می کنند که این امر باعث تجمع چربی در کبد دام ها می شود.

افزودن کولین به خوراک دام ها این عملکرد را بهبود می بخشد و به دنبال آن با تنظیم هورمون ها، باعث افزایش میزان شیردهی دام ها، افزایش میزان چربی و پروتئین موجود در شیر دام می شود.

1. مکمل های گیاهی

خواص اعجاب انگیز گیاهان با دارا بودن ترکیبات مهمی مانند: آلکالوئیدها، ساپونین ها، گلکوزیدها و … غیر قابل چشم پوشی است.

از طرف دیگر ترکیب گیاهان داروئی خود نوعی داروخانه محسوب می شود، که اثرمثبت خود را در افزودن آن ها به خوراک دام ها نشان داده است.

تحقیقات ثابت کرده است که استفاده از مکمل های گیاهی در خوراک دام ها باعث بهبود وضعیت غذایی دام ها، بهبود عملکرد سیستم بدن، کاهش انتشارگاز متان و افزایش میزان شیر در دام ها شده است.

2. مکمل مواد معدنی

مواد معدنی ازعناصرمهم و ضروری در رشد وتولید مثل دام ها به حساب می آیند که استفاده از آن ها در خوراک دام بسیار ضروری و مورد نیاز است. مواد معدنی به دو دسته کم مصرف (مس، روی، منگنز، آهن و…) و مواد معدنی پرمصرف (کلسیم،فسفر،منیزیم،سدیم و ..) تقسیم می شوند.

بررسی ها نشان داده است که مواد غذایی دام ها مانند: علوفه ها و .. مواد معدنی مورد نیاز دام ها را نمی توانند جبران نمایند و کمبود این مواد در بدن آن ها می تواند، هنگام تولید مثل در متابولیسم بدن حیوان، کاهش شیرو.. اختلال ایجاد نماید.

موارد بالا که به آن اشاره شد، از جمله مکمل های مورد نیاز بدن دام ها است که به صورت خوراکی در خوراک دام ها گنجانده می شود. بافرها، مکمل های پروبیوتیک، یونوفرها، نیاسین،

مکمل های ویتامینه از دیگر مکمل های مورد نیاز بدن دام ها هستند که هر کدام نقش مهمی در بهبود عملکرد متابولیسم بدن دام ها به عهده دارند.

پس بهتر است که همگام با پرورش و نگهداری دام ها، خوراک دام ها را به گونه ای ساماندهی کنیم که بتواند، تمام املاح، ویتامین ها و مکمل های مورد نیاز بدن دام ها را تامین نماید.

مواد مغذی مورد نیاز در خوراک دام ها

غذای مناسب و مطلوب در خوراک دام  به غذایی گفته می شود که: بتواند به  نیازهای غذایی دام ها در جذب انرژی و مواد مغذی پاسخ دهد.

چنانچه اگر دامی به حد کافی و متعادل مواد مغذی دریافت نکند، بدن آن در وضعیت نامناسب تغذیه ای قرارخواهد گرفت که عملکرد نامتعارف سیستم بدنی و کاهش بازده تولید را به دنبال خواهد داشت. چه بسا این کمبود باعث افزایش مرگ و میر در دام ها خواهد شد.

برای اینکه بتوانیم احتیاجات تغذیه ای دام را شناسایی کنیم و در خوراک دام آن ها را براورده کنیم، درمرحله اول باید با مواد مغذی مورد نیاز بدن دام ها آشنا شویم، تا بتوانیم از سو تغذیه دردام ها و پیامدها آن جلوگیری کرده و بازده تولید را افزایش دهیم.

از مهم ترین مواد مغذی مورد نیاز در خوراک دام ها می توانیم به :مواد ازته (پروتئین ها و غیر پروتئین ها)، مواد کربوهیدراته، چربی ها، ویتامین ها، املاح (مواد معدنی) اشاره کنیم که این مواد، پس از هضم جذب شده و به صورت مواد مغذی در اختیار بدن دام قرار می گیرد.

نیاز دام ها به مواد مغذی و انرژی بر حسب نوع حیوان و نژاد، سن، جنس، وضعیت فیزیولوژی و .. مورد بررسی قرار می گیرد.

ارزش گذاری مواد غذایی در خوراک دام ها

از اهداف مهم پرورش و نگهداری دام و حیوانات اهلی دست یافتن به بیشترین توان بازدهی بیولوژیکی و تغذیه ای است.

همچنین از اواسط قرن گذشته به دنبال اهمیت و نقش تغذیه در دستیابی به تولید انبوه و رونق اقتصاد دامپروری، متخصصین تغذیه دام ها به بررسی و تحلیل میزان ارزش غذایی در انواع متفاوت خوراک دام پرداختند که از چکیده آن ها می توان به جدول زیر اشاره کرد

گندم و استفاده از ان در خوراک دام و طیور : 

گندم اصولا به طور ارد و برای نانوایی ها و استفاده انسان استفاده می شود ولی بر اساس نوسانات قیمت گذاری اقلام خوراکی ، گندم ممکن است در رژیم های نشخوارکننده جذاب شود و بخشی از ذرت و جو را در جیره جایگزین کند.

گندم معمولترین غله در اروپا و دیگر کشور های معتدله است. خوش حوراک و قهوه ای کم رنگ می باشد.دارای انرژی بالا و پروتئین 10 الی 15 درصدی می باشد . در گندم میزان نشاسته بالا و الیاف فیبر پایین می باشد و میزان ویتامین ها به ویژه بیوتین کم است .

یکی از موارد کاربرد گندم استفاده از آن برای افزایش تولید پروتئین شیر مباشد .

گندم دارای سطح بالای گلوتن بوده و همین علت در صورت اسیاب شدن زیاد به شکل خمیر چسبناک تبدیل می شود و هضم را کاهش می دهد .و استفاده از ان در درصد ها ی بالا باعث اسیدوز می شود 

مزایا و معایب شغل دامداری

دامداری از شغل هایی است که برای موفق شدن در آن باید تلاش نمود. دامداران نسب به سایر شغل ها باید برای سرمایه خود که دام ها و گوسفندانش می‌باشد وقت بگذارد تا بتواند سود مورد نظر را کسب نماید. در ادامه این مطلب از دامداران پاک به طور کامل درباره مزایا و معایب شغل دامداری صحبت خواهیم کرد همراه ما باشید.

ضرورت وجود دامداری در صنعت کشور

ورود به هر شغلی نیازمند اطلاعات کافی در آن زمینه است که چنانچه فردی بدون داشتن اطلاعات و تجربه کافی وارد حرفه ای شود منجر به شکست خواهد شد.

شغل دامداری  از مشاغل بسیار سخت و بدون بیمه و زحمت کش می‌باشد که باید صبر و تحمل و مدیریت کافی در این حرفه داشته باشید تا بتوانید به سود قابل قبولی برسید.

با توجه به اینکه دامپروری و دامداری از پایه های بسیار مهم صنایع تولیدی می‌باشد که همین موضوع باعث شده است تا واردات لبنیات و گوشت به سایر کشورها انجام نشود که همیت امر مانع از خروج ارز از کشور خواهد شد.

از مزایای شغل دامداری می‌توانیم به تامین شیر، تامین گوشت، فرآورده های لبنی همانند ماست، دوغ، پنیر و کره های حیوانی اشاره نماییم. به عبارت دیگر فردی که شغل دامداری را انتخاب می‌نماید تنها با چاق نمودن دام ها به سود نمیرسد بلکه از شیر و پشم و … به سود خواهد رسید.

بازده متفاوت در شغل دامداری

در ظاهر افرادی که قصد ورود به حرفه دامداری را دارند این تصور را دارند که شغل دامدارای بسیار راحت است ولی یک دامدار باید اطلاعات کاملی را درباره انواع بیماری های گاو و گوسفندان داشته باشد. دامداران نقش بسیار مهمی را در تولید لبنیات و گوشت در کشور دارند،

به دلیل سختی هایی که این کار دارد افراد ممکن است کمتر وارد این حرفه شوند. دامداران در کنار سختی های این کار علاوه بر حفظ سرمایه اصلی خود یعنی دام هایشان بتوانند نیاز های زندگی خود و خانواده را هم تامین کنند.

افرادی که حرفه دامداری را انتخاب می‌نمایند علاوه بر اینکه باید مراقب سلامتی دام ها باشند و غذای مورد نیاز آن ها را تامین نمایند باید موارد زیر را نیز را رعایت نمایند

• داشتن تخصص های مورد نیاز در مورد نوع مواد خوراکی و نحوه غذا دادن به دام
• واکسن زدن به موقع دام ها
• تامین فضایی برای نگهداری دام ها
• کسب اطلاعات دقیق از تلقیح مصنوعی د رگاو و گوسفند
• داشتن کارگر با دانش مورد نیاز در باره دامداری
• تامین غذای مورد نیاز دام در طول سال

روش های دامداری در ایران

به صورت کلی دامداری در ایران به دو صورت سنتی و  دامداری صنعتی انجام می‌شود که دامداری سنتی از زمان های قدیم در یاران وجود داشته است و جهت تامین نمودن گوشت و موارد لبنی مورد استفاده قرار می‌گرفت که در این روش دامداران دام های خود را به مراتع برده و پرورش می‌دادند ولی بعد از گذشت مدتی و پیشرفته تر شدن تکنولوژی دامداری صنعتی پا به عرضه گذاشت و تحولی عظیمی را در حوزه دامداری ایجاد نمود.

قبل از ظهور دامداری صنعتی در کشور دام ها در کشور با خطرات زیادی روبرو می‌شدند که یکی از این خطرات شیوع بیماری های واگیردار بود که باعث تلف شدن حیوانات و همچنین از بین رفتن تمامی هزینه های یک دامدار می‌شد.

با صنعتی شدن این حرفه به مرور مشکلات کمتر شد و انتقال بیماری های شابع همانند تب  نیز کاهش یافت و در نتیجه از بین رفتن سرمایه نیز محدود گشت.

دامداری صنعتی یا سنتی؟

با توجه به اینکه بیشتر روستاییان و عشایرین به دامداری سنتی مشغول هستند برای این افراد دامداری سنتی بهتر است دلیل نیز این می‌باشد که این افراد قادر به سکونت در یک مکان مشخص نیستند،

ولی به صورت کلی دامداری صنعتی با توجه به دلایلی که بالا ذکر شد بسیار بهتر است.

مشکلات یک دامدار در مسیر تولید

• تامین نمودن علوفه

یکی از مهمترین مشکلات دامدار تامین علوفه برای دام ها است که می‌تواند در قیمت نهایی محصول بسیار تاثیر بگذارد. قیمت علوفه به برخی موارد همچون وضعیت آب و هوایی بستگی دارد. برای مثال در سالی که باران فراوان باشد تولید علوفه نیز در مراتع زیاد است و دسترسی دامداران به آن ها نیز وجود دارد.

قیمت علوفه بر روی قیمت نهایی دام و محصولات لبنی تاثیر بسزایی خواهد گذاشت. در زمستان تامین علوفه از دغدغه های اصلی هر فرد دامداری است که با مدیریت درست برطرف خواهد شد.

• کنترل نمودن بیماری های دام

در زمان گذشته بهداشت در دسترس همگان نبود و  با شیوع بیماری های واگیردار عملا تمام دامداران سرمایه خود را از دست می دادند. ولی امروزه با پشرفت روز افزون تکنولوژی در زمینه های دامپزشکی در ایران مشکلات زیادی برطرف شده است و باعث شده تا دام ها نسبت به گذشته بسیار کمتر از بین بروند.

بیماری های شایع همانند تب مالت و تب برفکی در حال از بین رفتن هستند و به دلیل آگاهی های که صورت گرفته است محدود شده اند.

این نکته را در نظر داشته باشید که هزینه زدن واکسن به دام ها و هزینه های مربوط ه بیماری های دام ها از عواملی است که باعث بالا رفتن قیمت نهایی محصولات دامی و لبنی می‌شود.

مزایای دامداری چیست

• هزینه نگهداری کمتری نسبت به گاوها
• افزایش قیمت گوسفند زنده نسبت به سایر دام ها همانند گاو و بز
• قابلیت نقدینگی سرمایه در حرفه دامداری در هر زمان از سال امکان پذیر است
• داشتن سود بالا از فروش بره شیری در دوره پرواربندی

معایب شغل دامداری

• زحمت شغل دامداری زیاد است.
• گران بودن هزینه داروها و واکسن دامی
• کار سختی است و تعطیلی ندارد.
• مشکلات مزتبط با حمل و نقل
• حساسیت زیاد دام ها به بیماری های مختلف
• کاهش قیمت گوسفند زنده
• این شغل فاقد بیمه است

خوراک پلت چیست و استفاده از آن چه مزایایی دارد؟

پلت بهترین و مناسب ترین خوراک برای طیور، دام و آبزیان است و بدلیل کاربردهای فراوانی که دارد طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است. همچنین جیره غذایی پلت در حالت کلی بسا مقرون بصرفه تر از خوراک دستی و سنتی خواهد بود. در ادامه این مقاله در دامیران تعاریف،

خصوصیات و مزایای خوراک پلت را دقیق تر توضیح خواهیم داد..

خوراک پلت از مکمل های ویتامینه و مواد اولیه با کیفیت و مواد دیگری مثل ریز مغذی های مخصوص طیور تولید می شود. کربوهیدرات های این خوراک در فشار زیاد بصورت ژلاتینه شکل می گیرند

و این امر علاوه بر بالا بردن کیفیت مواد باعث هضم بهتر غذا در طیور می شود.

در حال حاضر با توجه به پیشرفت های بدست آمده در صنعت مرغداری و پتانسیل بالای رشد

در جوجه های گوشتی و از سوی دیگر بالا بودن هزینه های خوراک برای رسیدن به بیشترین بازده، خوراک پلت با اشکال فیزیکی مناسب و با ارزش غذایی بالا در دستور کار قرار گرفته است.

با سرعت رشد طیور که با استفاده از خوراک پلت و بالابودن سوخت و ساز آن صورت می گیرد به قطع باید تغذیه طیور کاملا مدیریت شده و با اصول پرورشی نوین ریزبینانه تحت کنترل قرار گیرد تا ضایعات کمتری در گله ها مشاهده شود.

مهم‌ترین فواید مصرف کنسانتره برای دام

• صرفه‌جویی در زمان و عدم خطای انسانی در تولید دستی در دامداری
• مقدار کافی ریزمغذی‌ها
• خرید و انبار آسان
• انطباق دقیق با نیاز بیولوژیکی و سن دام
• به‌صرفه بودن هزینه‌های خرید و نگهداری
• عدم نیاز به محاسبه‌های تکراری وزن و صرفه‌جویی در وقت
• کمک به حذف محصولات متفرقه کم‌حجم

چه افزودنی‌هایی در خوراک دام استفاده می‌شود؟

امروزه در صنعت دامداری، افزودنی‌های ضروری نسبتاً زیادی برای خوردن دام‌ها استفاده می‌شود

که هرکدام خواص و مزایای ویژه خود را دارند. در زیر کاربردی‌ترین آن‌ها را به‌اختصار توضیح می‌دهیم:

• آنزیم:

این مواد مراحل هضم غذا و واکنش‌های متابولیکی موجود زنده را سرعت می‌بخشد.

• پروبیوتیک‌ها:

بهبود دستگاه گوارشی و سلامت بیشتر دام، حاصل استفاده از پروبیوتیک‌ها است.

• پری بیوتیک‌ها:

این افزودنی در جهت جذب بیشتر آهن، روی، کلسیم و منیزیم به‌کار می‌رود.

• سیمبیوتیک‌ها:

ترکیب پروبیوتیک‌ها و پری بیوتیک‌ها منجر به تولید این ماده می‌شود. افزایش طول عمر باکتری‌های مفید بدن دام از وظایف این ماده است.

• اسیدی فایرها:

عدم وجود این افزودنی، رشد میکروب‌های روده را زیاد می‌کند.

• فیتوبیوتیک‌ها:

از جدیدترین افزودنی‌های گیاهی موجود باید به فیتوبیوتیک‌ها اشاره کرد که تقویت‌کننده سیستم ایمنی و قاتل انگل و میکروب هستند.

• ضدعفونی‌کننده‌ها:

برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی از انواع مختلف ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود.

• توکسین بایندرها:

این افزودنی به سموم قارچی اجازه رشد نمی‌دهند.

• آنتی‌اکسیدان‌ها:

آنتی‌اکسیدان‌ها به طور طبیعی در ویتامین‌های A و E و C وجود دارند که از فاسد شدن مواد غذایی جلوگیری می‌کنند.

• مواد معدنی:

دام و هر موجود زنده دیگری برای بقا به مواد معدنی نیاز دارد.

• آمینواسیدها:

تکمیل و کمک به زنجیره ساخت پروتئین در دام‌ها به عهده آمینواسیدها است.

• پلت بایندرها:

این مواد به‌عنوان ضروری‌ترین خوراک شناخته می‌شوند؛ همچنین باید دارای استحکام زیادی باشند تا در حین جابه‌جایی آسیب نبینند.

• امولسیفایرها:

ویتامین‌های محلول در چربی و اسیدهای چرب به کمک امولسیفایرها یکنواخت می‌شوند.

• ویتامین‌ها:

ویتامین‌ها در میان عناوین بالا شناخته‌شده‌ترین هستند که هضم و جذب غذا را بهبود می‌بخشند و به رشد و انرژی کمک می‌کنند.

عواملی که روی مغذی یا غیرمغذی بودن خوراک دام مؤثر هستند

عواملی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم جزء تأثیرگذارترین موارد روی کیفیت مواد اولیه‌ای است که برای تولید به کارخانه ارسال می‌شوند.

• متفاوت بودن گونه‌های گیاهی:

گونه‌های متعدد گیاهی در ارزش غذایی و مواد مغذی خاص خود، تفاوت‌های عمده‌ای دارند که باید نظر کارشناسان و مشاوران را در این زمینه جویا شوید.

منابع کلسیم، پتاسیم، ازت، منیزیم و فسفر در گیاهان مختلف بسیار متنوع است.

• بخش‌های مختلف گیاه:

ارزش غذایی هر بخش از اندام گیاه با هم فرق دارد. این مسئله را همیشه باید در خوراکی که برای دام استفاده می‌کنید، مدنظر قرار داده و در مورد آن با متخصصین این حوزه مشورت کنید.

• رشد کامل گیاه:

این موضوع که گیاه در هنگام برداشت، در کدام مرحله از رشد و تکامل خود باشد،

بسیار مهم و حیاتی است. بلوغ و رشد کامل گیاه، ارزش غذایی آن را افزایش می‌دهد.

• ویژگی‌های خاک:

نوع، جنس و غنی بودن خاکی که گیاه در آن رشد کرده و برای تهیه مواد اولیه به کارخانه ارسال می‌شود، در میزان مواد مغذی آن تأثیرگذار است. کوددهی مناسب به خاک یکی از عوامل کیفیت گیاه و خوراک است.

• شرایط آب‌وهوایی:

شرایط جوی منطقه کاشت در منابع غذایی تأثیر دارد؛ به‌عنوان‌مثال، در گیاهانی که در مناطق خشک پرورش می‌یابند، کمبود پروتئین و فسفر طبیعی است.

• محیط نگهداری:

شرایط نگهداری گیاه بعد از برداشت هم در کیفیت خوراک تولیدشده توسط کارخانه بسیار اهمیت دارد. مواردی همچون نور آفتاب و رطوبت در محیط نگهداری را باید موردتوجه قرار دهید.

• دام مصرف‌کننده:

آخرین و اصلی‌ترین موضوعی که باید بررسی شود، نوع دام از نظر اندازه، سن و نژاد است. مقدار موردنیاز مواد غذایی دام در مرحله‌های رشدی مختلف، کاملاً متفاوت است و نیاز به تخصص و سنجش دارد.

خوراک دام گوسفندی

برای تعیین میزان غذای گوسفند در طول یک روز باید به دو عامل وزن و سن توجه کرد؛ البته خوراک برای دام پرواری و داشتی کاملاً متغیر است.

گوسفندهایی که مخصوص پرواربندی هستند، از کنسانتره و علوفه تغذیه می‌شوند؛ درصورتی‌که جیره غذایی گوسفند به‌خصوص بره، نیاز به تغییر جیره‌بندی دارد، البته هر تغییری در این مورد باید کاملاً تدریجی و به‌عنوان‌مثال، در ۱۰ روز انجام شود.

خوراک گوسفندی باید همه مواد غذایی از جمله ذرت، جو، یونجه یا علوفه، نمک، سبوس، کنجاله سویا را پوشش دهند. کنسانتره گوسفندی همه این مواد را در خود دارد. تغذیه گوسفند ماده نیز به‌دلیل شیردهی و حاملگی نسبت به نوع پرواری این حیوان تفاوت دارد؛

میش‌ها نیز در مقابل قوچ‌ها خوراک بیشتری نیاز دارند. جیره نویسی روزانه یکی از اقدامات خوب در این زمینه است که می‌توانید به‌راحتی انجام دهید؛ همچنین ساعت‌های ۶ صبح، بین ۱ تا ۲ ظهر و ۷ تا ۸ شب بهترین زمان‌ها برای دادن خوراک به گوسفندان هستند.

هزینه خوراک دام چقدر است؟

بخش عمده هزینه پرورش دام، صرف خوراک سالم و مقوی می‌شود.

تهیه مواد غذایی مانند یونجه، سیلاژ، کنجاله و علوفه تازه باید به‌صورت هفتگی یا ماهانه بدون توجه به فصل سال انجام شود. سالم بودن و کیفیت محصولاتی که از دام به‌دست می‌آید، وابستگی مستقیم به میزان و مغذی بودن خوراک مصرفی دارد.

سلامت غذایی دام روی سلامتی انسان نیز اثر دارد.

هزینه اصلی خوراک مربوط به گندم، جو، سویا و ذرت است که هرگز عدد ثابتی ندارند. چنانچه فضایی بزرگ و پاکیزه برای انبار داشته باشید،

خرید و نگهداری مواد غذایی گوسفند به‌صورت فصلی توصیه می‌شود.

با مراجعه به سایت‌های فروش این محصولات، می‌توانید از قیمت‌ها به‌صورت لحظه‌ای آگاه شوید.

در این مطلب سعی کردیم هرآنچه که شما در مورد خوراک دام گوسفندی باید بدانید تا خریدی آگاهانه و دقیق داشته باشید را توضیح دهیم.

انواع، توضیح ساده آن‌ها و تأثیر عواملی که روی مغذی بودن مواد اولیه خوراک استفاده می‌شود، از جمله چیزهایی است که در این مقاله درباره‌شان حرف زدیم.

مجتمع دامپروری افشار ژن با تولید و فروش تخصصی میش‌ها و قوچ‌های اصلاح نژاد شده دوقلو و چندقلوزا، قوچ‌های «هتروزیگوت» و «هموزیگوت» و همچنین فروش محصولات غذایی و برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی، آماده هرگونه راهنمایی و کمک به مزرعه‌داران و دامپروران است.

مزایای خرید پودر گوشت برای خوراک دام و طیور

مزایای خرید پودر گوشت برای خوراک دام و طیور چیست؟ آیا استفاده از این محصولا از نظر پزشکی مورد تایید است؟ استفاده از آن برای دام مقرون به صرفه است؟

خرید پودر گوشت به عنوان محصول مازاد کشتارگاه ها برای خوراک دام در دهه اخیر رواج یافته است.

پودر گوشت چیست؟

طبق تعریف جدید انگلستان پودر گوشت( Meat Meal) حاصل حرارت دادن، خشک و آسیاب نمودن همه یا قسمتی از بدن حیوانات خون گرم می باشد.

استانداردهای پودر گوشت

در تولید این محصول طبق استاندارد نباید از مو، پشم، استخوان، شاخ، سم و محتویات دستگاه گوارش استفاده شود.

مزایای خرید پودر گوشت

1. پروتئین 55 درصد
2. انرژی بالا
3. لیزین بالا
4. احتمال آلوده شدن بسیار پایین به دلیل حرارت دیدن در مراحل تولید و حذف رطوبت
5. منبع بسیار غنی برای ریبوفلاوین و ویتامین های گروه B
6. …

پودر گوشت مناسب دام یا طیور

پودر گوشت را می توان هم برای دام و هم برای طیور مورد استفاده قرار داد.

در حال حاضر استفاده از پودر گوشت در تولید کنسانتره ها گسترش یافته به حدی که تا 15% در دان مرغ تخم گذار و تا 5% در دان مرغ گوشتی مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربرد اعضای مختلف دام براي مصارف انسانی

وجود هرگونه بیماری یا عامل بیماری در اعضا و جوارح دام  و مصرف مستقیم آنها یا مصرف محصولاتی که با استفاده از آنها تهیه می‌‌‌شود می‌‌‌تواند سلامت انسان را به خطر اندازد.

از طرف دیگر مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تصویب کلیه قوانین و مقررات، منطبق با احکام شرع مقدس اسلام صورت می‌‌‌گیرد.

به همین دلیل ، جهت رعایت انطباق نحوه تولید، فرآوری و عرضه محصولات غذایی با قوا نین شرع، استاندارد ملی ایران با عنوان غذای حلال تدوین گردید. لذا در فرآوری وتولید مواد اولیه و فرآورده‌‌های غذایی،

ضمن ضرورت رعایت شرایط خوب بهداشتی  وخوب ساخت، رعایت الزامات این استاندارد نیز الزامی است.

ویژگیهای مواد اولیه و فرآورده‌‌های غذایی، در هر مرحله از زنجیره غذایی باید باید با استاندارد غذای حلال مطابقت داشته باشد.

مواد اولیه، افزودنیها و فرآورده‌‌های غذایی ممکن است در هر مرحله از زنجیره غذایی با مواد نجس یا غیرحلال در تماس باشند. این مراحل می‌‌‌تواند شامل دریافت، آماده سازی، فرآوری، جداسازی، استحصال، استخراج، بسته بندی، برچسب گذاری، علامت گذاری، کنترل، جابجایی، حمل و نقل، توزیع، انبارش، عرضه و سرو کردن غذای حلال و محصولات آن ، ازجمله اجزای تشکیل دهنده  مواد غذایی و ترکیبات کمک فرآوری کننده باشد.

با توجه به توضیحات ارائه شده، شناخت کاربرد اعضای مختلف حیوانات جهت مصارف انسانی و صنعتی اهمیت پیدا می‌‌‌کند. اهمیت این موضوع از دوجنبه بهداشتی و رعایت مسائل شرعی می‌‌‌باشد.

برای مثال در مورد شیوع بیماری جنون گاوی استفاده از بعضی از اعضای گاو در مصارف انسانی ممنوع گردید و از جنبه شرعی هنگام استفاده از محصولات خارجی فاقد پروانه بهداشتی ورود یا مصرف این قبیل محصولات در خارج از کشور دقت بیشتری به عمل می‌‌‌آید. 

خون در مصارف انسانی در تولید سوسیس و در مصارف صنعتی در غذای دام و طیور، تولید کود ، چسب و کف آتش نشانی استفاده می‌‌‌شود.  آلبومین خون در آماده سازی چرم و در تهیه مواد تثبیت کننده در رنگرزی استفاده می‌‌‌شود.

چربی حیوانی خوراکی در تهیه انواع روغن خوراکی و روغن تردکننده شیرینی معروف به شورتنینگ همچنین شیرینی و آدامس کاربرد دارد.

چربی حیوانی غیرخوراکی در تهیه خوراک دام، مواد لیزکننده، گلیسرین و شوینده‌‌های مایع کاربرد دارند. گوشت و استخوان ضبط شده در کشتارگاه که برای مصرف انسانی مناسب نیستند ممکن است در تهیه خوراک دام و طیور بکار روند. استخوان دام و چربی همراه آن در تهیه ژلاتین استخوانی ،

پیه، خوراک دام و موارد تزیینی مثل دکمه لباس و دستگیره درب بکار می‌‌‌رود.

پای گاو و گوسفند در تهیه مواد لیزکننده،

استخوان خوراکی برای انسان (معروف به قلم) و استخوان مورد نیاز در خوراک دام و طیور و پیه استفاده می‌‌‌شود.

سم و شاخ گاو در تهیه کف آتش نشانی، ترکیب خوراک دام، کود، دکمه و دستگیره کاربرد دارد. معده گاو و گوسفند شامل شکمبه، سیرابی،

هزارلا و شیردان مصرف خوراکی برای انسان و حیوانات خانگی دارد و رنت استخراجی از شیردان گوساله شیرخوار بعنوان مایه پنیر کاربرد دارد.

معده حیوانات بعنوان پوشش برای غذای چغوربغور نیز بکار می‌‌‌روند. چغوربغور غذایی است که از دل و جگرو بعضی اعضای احشایی مرغ تهیه می‌‌‌شود. پوست حیواناتی مثل گاو در تهیه چرم و موی آنها در تهیه نمد بکار می‌‌‌رود.

انواع قالیچه ، روکش مبلمان ، لوازم خانه و منسوجات از چرم و پشم گوسفند تهیه می‌‌‌شود.

ژلاتین خوک در تهیه غذاهای انسانی کاربرد دارد. 

عرضه و فروش روده حیوان با اصطلاح روده شیرین و لوزالمعده با نام خوش گوشت،

همچنین پانکراس، تیموس و تیرویید با نام خوئک، پستان، بیضه و اندام‌‌های تناسلی غیرمجاز و برای مصرف انسان مناسب نیست.

زبان، مغز، جگر، دل(قلب) و قلوه(کلیه) یکی از غذاهای پرطرفدار در ایران می‌‌‌باشد.

از روده کوچک گاو درتهیه پوشش برخی خوراکیها مثل پوشش سوسیس، نخ جراحی و هپارین و از روده کوچک گوسفند در تهیه پوشش برخی خوراکیها، نخ جراحی و رشته‌‌های راکت تنیس استفاده می‌‌‌شود.

پستان گاو درتهیه غذای دام و داروسازی کاربرد دارد.

شش یا جگر سفید مصرف خوراکی دارد و در تهیه هپارین نیز بکار می‌‌‌رود.

صفرا در تهیه مواد تمیز کننده در صنعت چرم همچنین تهیه رنگ نقاشی، رنگ موی سر و داروسازی کاربرد دارد. سنگ کیسه صفرا، نخاع  و اندام‌‌های تناسلی در داروسازی بکار می‌‌‌روند. انسولین از پانکراس گاو تهیه می‌‌‌شود.

تیموس، تیروئید و صنوبر مغز در داروسازی کاربرد دارند.

بسیاری از مواد اولیه و افزودنیهای مورد استفاده در صنایع غذایی مثل آنزیم‌‌ها، نگهدارنده‌ها،

طعم دهنده‌‌ها، اسانس‌‌ها و قوام دهنده‌ها ممکن است منشا حیوانی داشته باشند. بسیاری از اعضا دام یا مواد تهیه شده از آنها ممکن است در صنایع آرایشی و بهداشتی بکار روند. 

تاکید وزارت بهداشت بر استفاده مردم از مواد غذایی،

آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی دارای پروانه ساخت یا پروانه بهداشتی واردات بدلیل نظارت بر موارد بهداشتی و اینگونه محصولات می‌‌‌باشد و تمامی تولیدکنندگان یا واردکنندگان مواد اولیه یا محصولات فرآیند شده ملزم به رعایت دستورالعملها و استاندارهای مربوطه می‌‌‌باشند.

افزودنی های خوراک دام وطیور

نقش تغذیه در موجودات زنده برهیچکس پوشیده نیست. هر موجود جاندار دارای ویژگی دریافت انرژی از محیط اطراف خود و تغییر و تبدیل و مصرف انرژی می‌باشد.

چگونگی دریافت انرژی ومواد مغذی موردنیاز جهت مصرف انرژی و ادامه حیات موضوع علم تغذیه می‌باشد، علم تغذیه ترکیبی ازدانش بیوشیمی و فیزیولوژی درجهت بررسی ویژگی‌های مواد خوراکی و چگونگی استفاده از آنها توسط دستگاه گوارش موجود زنده می‌باشد.

بطور کلی مواد خوراکی، تشکیل دهنده غذا هستند و غذا ماده‌ای است که موجود زنده قادر به خوردن آن و سپس انجام مراحل هضم و جذب بر روی آن باشد.

در اغلب غذاها، کلیه مواد شیمیایی موجود در غذا جهت موجود زنده قابل استفاده نیستند و مقداری از آن از طریق دستگاه گوارش دفع می‌گردد.

در علوم دامی با توجه به هدف ما از پرورش دام‌ها که ایجاد منابع غذایی با کیفیت جهت انسان می‌باشد

و دیدگاه‌های اقتصادی نیز در آن حائز اهمیت می‌باشند.

ضرورت شناخت فرآیندهای غذایی آشکار می‌باشد.

در پرورش حیوانات اهلی قسمت اعظم هزینه تولید مربوط به هزینه تغذیه می‌باشد که در برخی از شاخه‌های دامپروری تا 80% از کل هزینه پرورش دام را هزینه تغذیه شامل می‌شود. بنابراین در شرایط متعارف مدیریت تغذیه بالاترین اهمیت اقتصادی را در پرورش دام به خود اختصاص می‌دهد.

اهمیت و کاربرد باگاس نیشکر

باگاس نیشکر همانگونا که ذکر شد از نیشکر پس از گرفتن شیره آن بدست می آید. این محصول تولیدات فراوانی دارد و در قیمت بسیار پایینی برای مناسب شدن عرضه در کل کشور تایین شده است.

کاربرد های این محصول بسیار متفاوت بوده و از تولید کود گرفته تا بستر مناسب مرغداری و دامداری ها می باشد. اما مهم ترین و پر کاربرد ترین اهمیت آن استفاده در صنعت دام کشور جایگزین کاه است.

در کشورمان قیمت بالای اقلام جیره هر روز دامداری را با مخاطره هایی روبرو می کند.

قیمت علوفه نیز از این ماجرا مجزا نیست.

از این روست که دامداران به دنبال بهترین جایگزین ها برای دام و طیور می باشند.

باگاس یا کاه نیشکر با آنالیز و خواصی مشابه کاه در جیره استفاده می شود.

و می توان آنرا از مناسب ترین جایگزین ها مطرح نمود.

اجزاء اصلی خوراک دام و طیور:

به منظور سهولت در عمل، مواد مغذی مورد نیاز حیوانات را به طور کلی به شش گروه اصلی تقسیم بندی شده که شامل آب، خاکستر خام، پروتئین خام، چربی خام، الیاف خام و NEF است.

منشاء این گروه بندی به روش تجزیه تقریبی «ویند » بر می گردد که سالیان درازی است رایج شده و هنوز کاربرد دارد و امروزه برخی از این فاکتورها به اجزاء مختلف تقسیم بندی شده اند.

در ۱۹۶۵ کمیته تغذیه دام ( NRC ) مشخصات لازم برای هر ماده خوراکی در جداول تجزیه را به شرح زیر تعیین کرد :

پروتئین خام CP، چربی خام EE ، الیاف خامCF ، خاکستر خامASH،عصاره فاقد ازت NFE، رطوبت، مواد معدنی به تفکیک، ویتامین ها، اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، سلولز، همی سلولز،

انرژی قابل هضم DE،انرژی قابل متابولیسم ،ME پروتئین خام قابل هضمDCP، پروتئین قابل استفاده، چربی خام قابل هضم.

عوامل موثر بر ترکیبات مواد مغذی در نهاده های گیاهی خوراک دام و طیور:

۱- تفاوت های مربوط به گونه ،رقم و سویه گیاه:

منابـع خـوراک دام، بخصـوص گیاهـان علوفـه ای، از نظـر ترکیبـات و ارزش غذایـی تفـاوت هـای عمـده ای دارنـد. برای مثال بیـن گیاهـان خانـواده بقـولات و گیاهـان خانـواده گندمیان اختلافات مشـخصی وجـود دارد، به ویژه مقدار پروتئیـن در بقـولات بالاتـر از گندمیـان اسـت.

بقـولات غالبـا حـاوی مقـدار زیادی کلسـیم )حـدود ۴ تا ۵ برابـر(، منیزیـم )۲ تـا ۳ برابـر(، پتاسـیم ) ۷ برابـر(، گوگـرد، آهـن، روی، مـس و کبالـت بیشـتری نسـبت به گندمیـان مـی باشـند ولـی میـزان سـیلیس و منگنـز در آنهـا نسـبت بـه گندمیـان کمتـر اسـت. جدول زیر نمونه ای از این تفاوتها را نشان میدهد.

فواید پلت برای دام و طیور

شاید هنوز درنقاط مختلف کشور شاهد تولید غذا بصورت دستی باشید

اما با وجود همین عدم آگاهی و عدم اطلاع رسانی صحیح وآموزش علمی وناکافی،

دیگر کسی به ارزش پلت و جایگاه آن در صنعت دام وطیور به دیده تردید نمی نگرد.
نیاز به خوراک ارزان، با کیفیت ودرعین حال فرموله شده مرغداران و دامداران را برآن می دارد که با وجود تمام ظن و گمان های بی مورد اقدام به مصرف کنسانتره پلت نمایند و چه بسا بتدریج با خوراکی روبرو می شوند که علاوه بر تامین احتیاجات دام از بسیاری هزینه های بی مورد نیز جلوگیری می کند.
تکنولوژی پلت کنسانتره ای فرموله شده را ارائه می کند که ازنظر فیزیکی وعبور ازسوراخ هائی که اصطلاحا “دای” نامیده می شود

تحت فشار مکانیکی در دستگاه های مجهز و مخصوص، پلت را عرضه می کند.
به طوریقین حرارت و فشاربخاری که مواد اولیه آماده شده در روند تولید پلت ازآن برخوردار می گردند بسیاری ازعوامل ضد مغذی وباکتریها (سالمونلا و ای کلای ) را نابود می کند

و عوامل بازدارنده رشد که در مواداولیه ای چون سویا، گندم، جو، تخم پنبه و ….. می باشد در دمای فرآوری ۹۰-۶۰ درجه سانتی گراد و تحت فشار دیگر قادر به فعالیت نخواهند بود.
این دمای بالا در ارتقاء قابلیت هضم مواد اولیه مصرفی نیز کمک بالقوه ای می کند بدین ترتیب که حرارت پلت در ژلاتینه شدن مواد نشاسته ای ( کربوهیدرات های غیرالیافی) تاثیرگذاشته و به هضم بیشتر آن دردستگاه گوارش طیور یا شکمبه گاو کمک می کند.
به طورکلی پلت کردن که بوسیله آسیاب کردن مواد اولیه و سپس فشردن آنها بداخل یک دستگاه سوراخ دار انجام می گیرد علاوه بر موارد ذکرشده فوق مزایای دیگری را دربردارد.
این حبه های آماده که در قطرهای مشخص و طول های منظم ساخته می شوند درمقایسه با خوراک های آردی خوش خوراک تر بوده و درصد بالائی از خوراک های گاوشیری، پرواری و طیور را به خود اختصاص داده اند.
پلت کردن جیره های با ذرات بسیار ریز غالبا مطلوب بوده

چرا که از طرفی موادیکه در فرموله کردن خوراک استفاده می شوند در مجاورت هوا به آسانی اکسیده شده و کیفیت خوراک را کاهش می دهند که پلت کردن مانع ازقرارگرفتن آزاد این ذرات ریز و ریزمغذی ها (Additive ) در مجاورت مستقیم هوای آزاد می گردد و از طرف دیگر بسیاری ازاین ذرات ریز و ریزمغذی هائی که ملزم به استفاده از آن ها درجیره می باشیم دراثر باد و در معرض هوای آزاد به هدر رفته و بع بارتی بخشی از فرمول غذائی و در واقع قسمت گرانتر آن به راحتی پرت می گردد.
موضوع دیگر این واقعیت است که دام بزرگ در محل های توزیع خوراک (آخور) اقدام به جداسازی قسمت های مختلف کنسانتره می کند و عملا در پایان تغذیه گاوشیری درآخور با مخلوطی ناهمگن از علوفه وخوراک آردی مواجه می شویم که سلیقه ای، دام اقدام به انتخاب نموده است. و درصورت مصرف پلت، دام به تغذیه مخلوطی همگن و فرموله شده که تمام نیازهای غذائی خودرا برآورده خواهدکرد مجبورخواهد شد.

همین مسئله درطیور به عملکرد گله و بالابردن آن وجلوگیری از پرت خوراک وکاهش گردوغبار کمک شایانی خواهد کرد و بالطبع مشکلات وبیماری های ناشی از آن به طور نامحسوس تحت کنترل درخواهد آمد.
مسئله دیگر کمک به ذخیره سازی درانرژی بدن حیوان است که مصرف پلت بدلیل صرف زمان کمتر به ذخیره انرژی حیوان کمک کرده واحتیاجات انرژی راکاهش می دهد.

و افزایش بزاق حاصل ازمصرف پلت بخصوص دردام بزرگ بدلیل افزایش بی کربنات حاصل از بزاق در جلوگیری از بیماری هایی چون اسیدوز موثر می باشد.
تغییرات فیزیکی وشیمیائی که مواد اولیه درفرایند تولید پلت متوجه آن می شوند نهایتا باعث بهبود افزایش وزن شده و در عملکرد وضریب تبدیل غذائی خود را بطور آشکار نمایان می کند و مشکلات ناشی از نگهداری و بسیاری ازبیماری های معمول را دردام وطیور ازبین خواهد برد.

مزایای خوراک پلت در دام و طیور
۱. همگون و یکسان سازی شدن خوراک در قالب یک دانه مغذی بصورت کامل
۲. خوش خوراکی پلت نسبت به جیره آردی
۳. افزایش قابلیت هضم خوراک بدلیل پخت و فراوری مواد مغذی به وسیله بخار بالای ۱۰۰ درجه
۴. عدم انتخاب یک نوع دان در میان جیره توسط مرغ
۵. بهبود ضریب تبدیل و افزایش راندمان تولید در زمان کمتر
۶. یکنواختی رشد در گله (تعادل بهتر انرژی و پروتئین در جیره)
۷. حمل و نقل آسان و کاهش پرت دان به هنگام حمل و نقل و در زمان مصرف
۸. از بین رفتن میکروب در مواد اولیه و گند زدایی قارچی با عبور از کاندیشنر (Conditioning) دستگاه پلت زن
۹. کاهش گرد و غبار و جلوگیری از بروز بیماریهای تنفسی مانند CRD
۱۰. کوتاه تر شدن دوره پرورش بدلیل افزایش کیفیت و یکنواختی خوراک

بنتونیت وفواید-آن در-خوراک دام و طیور

بنتونیت یک کانی است که عمده مصارف آن در صنایع حفاری، ریخته‌گری و… می‌باشد اما در سال‌های اخیر ترکیب خاص و فرآوری شده آن جهت استفاده در خوراک دام و طیور مورد توجه خاصی قرار گرفته است.

بیشترین مصرف بنتونیت در کارخانجات خوراک دام جهت افزایش پایداری و استحکام پلت (بعنوان پلت چسبان یا پلت بایندر) می‌باشد اما امروزه مشخص شده است که از آن می‌توان بعنوان یک مکمل خوراکی نیز در جیره دام‌ها استفاده نمود.

باتوجه به قیمت مناسب بنتونیت نسبت به دیگر مکمل‌های متداول مورد استفاده در خوراک دام و طیور و باتوجه به مزیت‌های بسیار زیاد این مکمل استفاده از آن در جیره دام، طیور و آبزیان رو به گسترش می‌باشد.

استفاده از این ماده معدنی در جیره علاوه بر فواید تغذیه‌ای و فیزیولوژیکی آن می‌تواند باعث کاهش قیمت تمام‌شده خوراک گردد.

واژه بنتونیت (Bentonite) از اصطلاح محلی شیلهای بنتون واقع در ایالت وایومینگ امریکا گرفته شده است.

بنتونیت یک فیلوسیلیکات آلومینیوم‌دار با فرمول Na,Ca)(Al,Mg)(Si4O10)3(OH)6nH2o است که عمدتاً از مونت‌موریلونیت یا کانی‌های گروه اسمکتیت تشکیل شده است.

بنتونیت‌ها بر اثر هوازدگی و دگرسانی خاکسترهای آتش‌فشانی و اغلب در حضور آب تشکیل می‌شوند تجزیه خاکستر آتش‌فشانی عمدتاً در محیط شور و باتلاقی انجام می‌شود

و هرچه از آتش‌فشان دور شویم، ضخامت بنتونیت کاهش می‌یابد.

کانی اصلی در این ماده مونت‌موریلونیت است

و ساختار ارائه شده و خصوصیات ذکرشده برای آن مربوط به این کانی می‌باشد. درصد خلوص ذکر شده برای این ماده درواقع درصد کانی مونت‌موریلونیت موجود در آن می‌باشد.

مزایای استفاده از بنتونیت در خوراک دام، طیور و آبزیان

۱) پلت بایندر استثنایی با چسبندگی عالی، مناسب برای استفاده در کارخانجات خوراک دام، طیور و آبزیان

۲) کاهش آمونیاک در سالن پرورش طیور

۳) کاهش رطوبت بستر و اخلال در سیکل کوکسیدیا

۴) افزایش راندمان جذب

۵) بهبود کیفیت پوسته تخم‌مرغ

۶) کنترل مسمومیت‌های ناشی از سموم قارچی به ویژه آفلاتوکسین

۷) افزایش راندمان استفاده از نیتروژن در شکمبه

۸) افزایش چربی شیر و پروتئین شیر

۹) جلوگیری از اسیدوز

۱۰) کاهش قیمت تمام‌شده خوراک و افزایش سود.

پلت بایندر

نیاز به خوراک ارزان، باکیفیت و در عین حال فرموله شده مرغداران و دامداران را بر آن می‌دارد که باوجود تمام ظن و گمان‌های بی‌مورد اقدام به مصرف کنسانتره پلت نمایند

و چه‌بسا به‌تدریج با خوراکی روبرو می‌شوند که علاوه بر تامین احتیاجات دام از بسیاری هزینه‌های بی‌مورد نیز جلوگیری می‌کند.

تغییرات فیزیکی و شیمیائی که مواد اولیه در فرایند تولید پلت متوجه آن می‌شوند

نهایتاً باعث بهبود افزایش وزن شده و در عملکرد وضریب تبدیل غذایی خود را بطور آشکار نمایان می‌کنند و مشکلات ناشی از نگهداری و بسیاری از بیماری‌های معمول دردام وطیور را ازبین خواهد برد.

باتوجه به مزایای پلت نیاز به یک پلت بایندر مناسب جهت افزایش کیفیت پلت تولیدی ضروری است.

بنتونیت با جذب آب به ماده چسبناکی تبدیل می‌گردد و درصورت استفاده در خوراک‌های پلت شده باعث چسبندگی بیشتر اجزای خوراک شده و کیفیت پلت تولیدی را افزایش می‌دهد و می‌تواند بعنوان یک پلت بایندر مناسب مورد استفاده قرار گیرد.

توکسین بایندر

یکی از اصول مهم در جهت کنترل بیماری‌ها، بهداشت و کنترل آلودگی‌های خوراک دام و طیور می‌باشد.

یکی از عوامل آلوده‌کننده خوراک‌های دام و طیور، قارچ‌ها و سموم قارچی آنها می‌باشد.

در حال حاضر اکثر اقلام خوراکی مورد استفاده در خوراک دام و طیور در کشور ما،

بخصوص آنهایی که از بنادر وارد کشور می‌گردند مانند ذرت، جو، پودر ماهی و…، هنگام حمل، نگهداری و توزیع، به سموم قارچی مخصوصاً آفلاتوکسین آلوده می‌شوند، خصوصاً آنکه بنادر مهم وارداتی کشور در مناطق گرم و مرطوب قرار دارند.

توکسین‌های تولیدشده توسط قارچ‌ها می‌توانند بطور مستقیم باعث ایجاد بیماری در دام و طیور شوند که عوارض بیماری آن بصورت حاد قابل مشاهده است.

همچنین این سموم می‌توانند با کاهش فعالیت سیستم ایمنی،

دام و طیور را نسبت به عوامل بیماری‌زا حساس کنند و یا ازطریق وارد شدن به چرخه غذای انسان از طریق شیر، گوشت و تخم‌مرغ باعث ایجاد خطر برای سلامت انسان گردند.

تأثیر سموم قارچی بر حیوانات بیشتر جنبه اقتصادی دارد که شامل کاهش بهره‌وری تولید،

کاهش میزان وزن‌گیری، کاهش قابلیت بهره‌وری جیره، کاهش تولید شیر و تخم‌مرغ و افزایش موارد وقوع بیماری‌ها به علت تضعیف سیستم ایمنی و صدمات جدی بر اندام‌های حیاتی بدن و اختلال در کارکرد دستگاه تناسلی و همچنین سرطان‌زائی به همراه سایر اثرات نامطلوب احتمالی می‌باشد.

استفاده از موادی که می‌توانند توکسین‌ها را به خود جذب کنند و به‌صورت غیرقابل جذب از دستگاه گوارش خارج کنند، از جمله روش‌های کنترل سموم قارچی می‌باشد.

باتوجه به ساختمان فیزیکی بنتونیت که از لایه‌ها با زنجیرهای سیلیکاتی تکرارشونده با فضاهای خالی تشکیل شده و قابلیت تبادل یونی دارد می‌تواند یون‌های دارای بار الکتریکی (مانند سموم برخی قارچ‌ها) را جذب نموده و از دستگاه گوارش دفع کند.

حسن‌علی و همکاران (۲۰۰۰) اثرات بنتونیت را بعنوان توکسین بایندر در عملکرد جوجه‌های گوشتی مورد بررسی قرار دادند. در این آزمایش جیره‌های آلوده شده به آفلاتوکسین (به مقدار ۱۰۰ppb) به تنهایی و به همراه 0/75 و 1/5درصد بنتونیت مورد استفاده قرار گرفت.