تانکرهای آب نقش بسیار مهمی در حمل و ذخیره‌سازی آب برای مصارف مختلف، از آبیاری کشاورزی گرفته تا عملیات آتش‌نشانی، دارند. با این حال، یکی از چالش‌های مداوم این مخازن زنگ زدگی تانکر آب است. زنگ زدگی نوعی خوردگی محسوب می‌شود که نه‌تنها ساختار مخزن آب را ضعیف می‌کند، بلکه بر کیفیت آبی که در آن ذخیره شده نیز تأثیر منفی می‌گذارد. در این مطلب قصد داریم شما را با علت زنگ زدگی تانکر آب آشنا کنیم تا پیش از خرید تانکر اطلاعات لازم را داشته باشید.

منظور از زنگ زدگی تانکر آب چیست و زنگ زدگی مخزن آب چگونه است؟

زنگ زدگی تانکر آب به خوردگی اجزای فلزی در سیستم‌های ذخیره آب گفته می‌شود که منجر به تشکیل اکسید آهن می‌گردد. این فرآیند موجب کاهش استحکام ساختاری مخزن آب شده و می‌تواند منبع آب را آلوده کند. زنگ زدگی مخزن آب معمولاً به‌صورت تغییر رنگ قرمز-قهوه‌ای روی سطوح فلزی ظاهر می‌شود و یکی از مشکلات رایج در تانکرهای آب فلزی به شمار می‌آید.

اگر قصد خرید تانکر آب دارید، بهتر است به جنس و پوشش داخلی آن توجه کنید تا از مشکلات زنگ‌زدگی در آینده جلوگیری شود.

دلایل زنگ زدگی تانکر آب

زنگ زدگی تانکر آب فلزی یکی از مشکلات رایجی است که باعث کاهش دوام و کیفیت ذخیره‌سازی آب می‌شود. تماس مداوم با رطوبت و عوامل محیطی مختلف باعث خوردگی فلز شده و بر عملکرد مخزن آب تأثیر می‌گذارد. آگاهی از علت زنگ زدگی تانکر آب به شما کمک می‌کند تا راهکارهای مناسبی برای جلوگیری از زنگ زدن تانکر آب و افزایش طول عمر آن به کار بگیرید.

۱. واکنش‌های الکتروشیمیایی و تماس با رطوبت

زنگ زدگی منبع آب ناشی از واکنش بین آهن، اکسیژن و رطوبت است. در تانکرهای آب، این فرایند به دلیل تماس مداوم با آب تشدید می‌شود و به مرور باعث زنگ زدگی مخزن آب می‌گردد. حتی در زمانی که تانکر خالی است، رطوبت باقی‌مانده می‌تواند با اکسیژن واکنش داده و خوردگی را آغاز کند.

۲. ترکیب شیمیایی آب

مواد شیمیایی موجود در آب می‌توانند تأثیر زیادی بر سرعت زنگ زدگی تانکر آب فلزی داشته باشند:

• مقدار کلر: کلر که برای ضدعفونی کردن آب استفاده می‌شود، در غلظت‌های بالا می‌تواند به شدت خورنده باشد، مخصوصاً در مخازن استیل ضدزنگ.
• سطح pH آب: آب اسیدی (با pH پایین) می‌تواند باعث تسریع تخریب فلز و افزایش سرعت زنگ زدگی مخزن آب شود.
• املاح محلول: وجود نمک‌های محلول در آب باعث افزایش رسانایی الکتریکی شده و واکنش‌های الکتروشیمیایی را تشدید می‌کند که به زنگ زدگی تانکر آب فلزی منجر می‌شود.

۳. شرایط محیطی و عملیاتی

عوامل خارجی نقش مهمی در دلایل زنگ زدگی تانکر آب دارند:

• تغییرات دما: نوسانات شدید دمایی باعث ایجاد میعان روی سطح تانکر می‌شود که محیطی مناسب برای زنگ زدگی مخزن آب فراهم می‌کند.
• سطح رطوبت بالا: در مناطقی با رطوبت زیاد، احتمال تشکیل رطوبت روی بدنه داخلی و خارجی تانکر افزایش یافته و موجب زنگ زدگی منبع آب می‌شود.
• تماس با هوای شور: در مناطق ساحلی، نمک موجود در هوا روی سطح تانکر رسوب کرده و باعث خوردگی سریع‌تر می‌شود.

۴. تأثیر میکروارگانیسم‌ها

باکتری‌ها و میکروب‌ها نیز می‌توانند باعث زنگ زدگی تانکر آب فلزی شوند:

• باکتری‌های کاهنده آهن: این میکروارگانیسم‌ها محیطی اسیدی ایجاد کرده و موجب خوردگی نقطه‌ای در مخزن آب می‌شوند.
• تشکیل بیوفیلم‌ها: تجمع باکتری‌ها روی سطوح فلزی، محیطی مناسب برای خوردگی فراهم کرده و سرعت زنگ زدگی مخزن آب را افزایش می‌دهد.

۵. نقص‌های ساختاری و آسیب‌های فیزیکی

• آسیب به پوشش‌های محافظ: در صورتی که لایه‌های محافظ روی تانکر آب دچار ترک یا سایش شوند، فلز زیرین در معرض عوامل خورنده قرار می‌گیرد و باعث تسریع زنگ زدگی منبع آب می‌شود.
• نقص‌های ساختاری: ترک‌ها یا جوش‌های نامناسب در بدنه تانکر می‌توانند محل تجمع رطوبت و آلودگی باشند که به مرور باعث زنگ زدگی مخزن آب می‌شود.

۶. تأثیر طراحی و جنس مخزن

• طراحی پیچیده: بخش‌هایی از تانکر که دسترسی دشواری دارند، ممکن است به درستی تمیز و نگهداری نشوند که منجر به تجمع رطوبت و آلودگی شده و زمینه زنگ زدگی مخزن آب را فراهم می‌کند.
• انتخاب نامناسب مواد اولیه: اگر جنس تانکر متناسب با شرایط محیطی انتخاب نشود، احتمال خوردگی آن افزایش پیدا می‌کند.

۷. شیوه‌های نامناسب نگهداری

• عدم بازرسی‌های دوره‌ای: اگر مخازن به‌طور منظم بررسی نشوند، زنگ زدگی جزئی می‌تواند به مرور زمان پیشرفت کرده و باعث مشکلات ساختاری بزرگ‌تر شود.
• تمیزکاری نامناسب: استفاده از شوینده‌های بیش از حد قوی یا ناسازگار با جنس تانکر می‌تواند لایه‌های محافظ را از بین ببرد و خطر زنگ زدگی تانکر آب فلزی را افزایش دهد.

۸. عوامل الکتریکی و خوردگی گالوانیکی

• خوردگی گالوانیکی: زمانی که دو فلز متفاوت در تماس با آب قرار می‌گیرند، یکی از آن‌ها سریع‌تر دچار خوردگی می‌شود.
• جریان‌های سرگردان الکتریکی: در برخی موارد، عبور جریان‌های الکتریکی ناخواسته از بدنه تانکر باعث تسریع خوردگی و زنگ زدگی مخزن آب می‌شود.

راهکارهایی برای جلوگیری از زنگ زدگی تانکر آب

جلوگیری از زنگ زدگی تانکر آب برای حفظ کیفیت آب، افزایش عمر مخزن آب و حفظ استحکام ساختاری آن ضروری است. حال که متوجه شدید زنگ زدگی مخزن آب چگونه است؟ در ادامه، روش‌های مؤثر برای جلوگیری از زنگ زدن تانکر آب را بررسی می‌کنیم:

• عایق‌بندی داخلی تانکر آب: استفاده از پوشش‌های محافظ مانند اپوکسی و پلی‌یورتان روی سطوح داخلی مخزن آب، یک سد مقاوم در برابر آب ایجاد کرده و احتمال زنگ زدگی منبع آب را کاهش می‌دهد. این روش برای عایق بندی منبع آب پلاستیکی نیز استفاده می‌شود.
• عایق‌بندی خارجی تانکر آب: محافظت از سطح بیرونی تانکر آب فلزی با پوشش‌های ضدآب، از تماس آن با رطوبت و آلودگی‌های محیطی جلوگیری کرده و از زنگ زدگی مخزن آب جلوگیری می‌کند.
• استفاده از سیستم حفاظت کاتدی: در این روش، یک فلز فداشونده (آند قربانی) در تانکر آب فلزی قرار داده می‌شود که به جای مخزن دچار خوردگی شده و از زنگ زدگی تانکر آب پیشگیری می‌کند.
• انجام بازرسی و نگهداری منظم: بازرسی‌های دوره‌ای، امکان تشخیص زودهنگام زنگ زدگی مخزن آب را فراهم می‌کند. طبق توصیه انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA)، مخازن فلزی فاقد سیستم حفاظت کاتدی هر سه سال یک‌بار و مخازن دارای این سیستم هر پنج سال یک‌بار باید بررسی شوند.
• کنترل کیفیت آب: استفاده از سیستم‌های تصفیه و سختی‌گیر آب برای کاهش مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم، از رسوب‌گذاری و در نتیجه زنگ زدگی منبع آب جلوگیری می‌کند.
• استفاده از اتصالات دی‌الکتریک: اتصال فلزات متفاوت مانند لوله‌های مسی به مخزن آب فلزی می‌تواند باعث خوردگی گالوانیکی شود. برای جلوگیری از زنگ زدگی مخزن آب، نصب اتصالات دی‌الکتریک ضروری است.
• کنترل فشار آب: فشار بیش از حد آب می‌تواند باعث ترک‌خوردگی و تشدید زنگ زدگی مخزن آب شود. نصب رگولاتور فشار از این مشکل جلوگیری می‌کند.
• جلوگیری از تجمع رسوبات: تخلیه و شستشوی منظم تانکر آب از انباشته شدن رسوبات جلوگیری کرده و احتمال زنگ زدگی تانکر آب فلزی را کاهش می‌دهد. این کار برای افزایش عمر، جلوگیری از یخ زدن تانکر آب و عملکرد بهینه مخزن ضروری است.

رفع زنگ زدگی مخزن آب

رفع زنگ زدگی تانکر آب فلزی برای حفظ کیفیت آب و افزایش طول عمر مخزن آب ضروری است. در ادامه، راهنمایی جامع برای مقابله با این مشکل ارائه شده است:

۱. ارزیابی میزان آسیب ناشی از زنگ زدگی

در ابتدا، زنگ زدگی مخزن آب را به‌دقت بررسی کنید. اگر زنگ زدگی منبع آب سطحی باشد، می‌توان آن را ترمیم کرد، اما در مواردی که خوردگی گسترده و همراه با سوراخ‌شدگی باشد، ممکن است نیاز به تعمیرات اساسی یا حتی تعویض تانکر داشته باشید.

۲. تمیز کردن و آماده‌سازی ناحیه آسیب‌دیده

آماده‌سازی مناسب سطح برای حذف زنگ‌زدگی بسیار مهم است:

• تخلیه کامل مخزن: قبل از شروع هرگونه عملیات ترمیمی، مطمئن شوید که تانکر آب فلزی کاملاً خالی و خشک باشد.
• تمیزکاری مکانیکی: برای رفع زنگ زدگی منبع آب، از فرچه سیمی، کاردک یا دستگاه‌های سنگ‌زنی استفاده کنید. در مناطق سخت‌دسترس، از ابزارهای ضربه‌ای مانند سوزن‌پران‌ها بهره بگیرید.
• استفاده از پاک‌کننده‌های شیمیایی: مواد ضدزنگ حاوی اسید فسفریک می‌توانند زنگ زدگی مخزن آب را خنثی کرده و آن را به ترکیبات پایدار تبدیل کنند.

۳. روش‌های ترمیم نواحی زنگ‌زده

بسته به میزان آسیب، روش‌های زیر را برای رفع زنگ زدگی مخزن آب در نظر بگیرید:

• استفاده از اپوکسی برای ترمیم سوراخ‌های کوچک: در بخش‌های فرسوده، می‌توان از رزین‌های اپوکسی با استحکام بالا استفاده کرد. ابتدا ناحیه موردنظر را تمیز کرده، سپس اپوکسی را طبق دستورالعمل سازنده اعمال کرده و اجازه دهید کاملاً خشک شود.
• جوشکاری برای آسیب‌های جدی‌تر: در صورت زنگ زدگی شدید تانکر آب فلزی، ممکن است نیاز به جوشکاری تکه‌های جدید فلزی روی مناطق آسیب‌دیده باشد. هنگام جوشکاری مواد گالوانیزه، از اقدامات ایمنی لازم برای جلوگیری از استنشاق بخارات سمی استفاده کنید.
• استفاده از لاینرهای ضدآب: برای تانکرهای آب که زنگ‌زدگی داخلی گسترده دارند، می‌توان یک لاینر مخصوص (مانند لاینرهای استخر) نصب کرد که به‌عنوان یک سد جدید در برابر آب عمل کند.

۴. اعمال پوشش‌های محافظتی

پس از رفع زنگ زدگی منبع آب، برای جلوگیری از زنگ‌زدگی مجدد، محافظت از تانکر ضروری است:

• پوشش‌های داخلی: استفاده از پوشش‌های اپوکسی مخصوص آب آشامیدنی، یک سد محافظ بین آب و سطح فلزی ایجاد کرده و از زنگ زدگی مخزن آب جلوگیری می‌کند.
• پوشش‌های خارجی: رنگ‌ها و عایق‌های ضدآب بر روی تانکر آب فلزی می‌توانند از تماس با رطوبت محیط جلوگیری کنند و احتمال زنگ زدگی مخزن آب را کاهش دهند.

با شناخت زنگ زدگی مخزن آب و اجرای راهکارهای پیشگیرانه و ترمیمی، می‌توان طول عمر تانکر آب را افزایش داد و از آلودگی آب جلوگیری کرد. نگهداری منظم و استفاده از فناوری‌های محافظتی، بهترین راهکار برای تضمین سلامت مخزن آب است.